GIẢI THƯỞNG "TÁC PHẨM VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT XUẤT SẮC NĂM 2025": Cuộc đua bắt đầu

Ba lĩnh vực được bạn đọc quan tâm gồm: văn học, nhiếp ảnh và mỹ thuật trong năm 2025 đều thể hiện rõ dấu ấn sáng tạo trong mỗi tác phẩm được xem xét, đề cử.

Khơi dậy chiều sâu cảm xúc

Năm 2025, đời sống văn học cả nước được bạn đọc TP HCM quan tâm đó là sự chuyển mình mạnh mẽ qua nhiều ấn phẩm mới và các tuyển tập đáng chú ý. Những truyện ngắn như "Chợ nổi Bến Bần" (Nguyễn Chí Ngoan), "Quà Tết" (Vũ Tú Nam), "Pháo nổ pháo nang" (Hồ Anh Thái), "Chanh thần" (Lương Khả Tú) hay tản văn "Đường về nhà" (Trương Thị Bách Mỵ) tiếp tục khẳng định sức sống của ngòi bút Việt - vừa kế thừa truyền thống vừa chạm đến những vấn đề của con người đương đại.

Điểm sáng của năm là tuyển tập "Truyện ngắn đặc sắc 2025" do Sbooks ấn hành, quy tụ từ các cây bút thuộc thế hệ 6X, 7X cho đến Gen Z. Những tên tuổi quen thuộc như Trần Nguyễn Anh với "Chuyến đò đêm xuân", Tống Phước Bảo với "Người kể chuyện châu thổ", hay các cây bút trẻ như Phan Ngọc Chính với tác phẩm "Săn mây", Phan Xuân Luật "Mả ông ăn mày"... đã tạo nên bức tranh đa sắc của đời sống văn học Việt Nam.

Điểm nhấn của các truyện ngắn năm nay nằm ở chiều sâu nhân bản: nói về những con người bình thường nhưng kiên cường trước biến động, nói về tình nghĩa, cưu mang và nhân ái - giá trị làm nên bản sắc văn hóa Việt. Như chia sẻ của nhà văn Tống Phước Bảo: "Tuyển tập như sự xác tín cho chính tác giả và tác phẩm".

Cuộc thi "Sáng tác Tiểu thuyết Thời báo Văn học nghệ thuật lần I" (2023 -2025) cũng tạo thêm luồng sinh khí mới với các tác phẩm đoạt giải như "Kính chiếu thời gian", "Gió rừng thăm thẳm", "Sống dưới ánh mặt trời", "Nửa bước 700 năm" và "Cúc giậu đông" - minh chứng cho sự phát triển bền vững của văn chương đô thị trong không gian sáng tạo TP HCM.

Nghĩ sâu, nói có trách nhiệm

Năm 2025 ghi dấu một bước tiến rõ nét của giới nhiếp ảnh TP HCM, không chỉ chụp đẹp mà còn "nghĩ sâu, nói có trách nhiệm". Ở các cuộc thi lớn như "Đất nước ngàn hoa", Heritage Awards 2025, những tác phẩm đến từ TP HCM đã cho thấy tinh thần công dân được chuyển hóa thành ngôn ngữ hình ảnh - khi máy ảnh không chỉ ghi lại khoảnh khắc mà còn đặt ra câu hỏi về trách nhiệm, cống hiến và lòng nhân ái.

"Trách nhiệm không của riêng ai" (giải nhất, chủ đề Cống hiến) không chỉ là một khung hình ấn tượng mà là biểu tượng của tinh thần tập thể - con người trong dòng chảy của xã hội hiện đại. Cũng vậy, "Khoảnh khắc dịu dàng của nữ chiến sĩ mũ nồi xanh" hay "Vì cuộc sống bình yên" mang lại xúc cảm sâu sắc về những con người đang âm thầm giữ gìn sự bình an, khẳng định: nhiếp ảnh không xa rời hiện thực mà chính là nhịp đập của đời sống.

Ở mảng đề tài "Nước non ngàn dặm", các tác phẩm như "Mũi Cà Mau", "Làng chài Tuy Phong", "Bình minh trên đỉnh Phan Xi Păng" tiếp nối truyền thống của nhiếp ảnh Việt - ca ngợi vẻ đẹp sông núi, đất trời. Nhưng điều làm nên khác biệt là cách nhìn trẻ trung, khoáng đạt của những tay máy TP HCM: không chỉ tả cảnh, mà còn truyền tải tâm thế khám phá, tự hào dân tộc. Sự chuyển hướng này cho thấy lớp nhiếp ảnh gia trẻ đã bước ra khỏi "chiếc khung phong cảnh", hướng đến câu chuyện văn hóa - nơi thiên nhiên hòa quyện cùng con người, cùng lao động, cùng hơi thở đô thị.

Giải "Heritage 2025" cho thấy một xu hướng nổi bật: nhiếp ảnh TP HCM đang khai thác mạnh mẽ góc nhìn di sản trong không gian đô thị hiện đại. Những khung hình về TP HCM xanh, những công trình di sản nằm giữa cao ốc, hay những khoảnh khắc sinh hoạt đời thường giữa phố xá năng động đã phản ánh bản sắc văn hóa - tinh thần "phát triển bền vững" mà thành phố theo đuổi. Ở đây, nhiếp ảnh không còn chỉ là nghệ thuật ghi lại, mà là nghệ thuật đối thoại - giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và công nghệ, giữa con người và môi trường.

Sự trỗi dậy của các tay máy trẻ cho thấy họ đang nắm bắt đúng nhịp của đô thị sáng tạo: sống, cảm và kể câu chuyện bằng ánh sáng của thời đại số. Mỗi bức ảnh - khi chạm đến trái tim người xem - không chỉ dừng lại ở cái đẹp, mà còn khơi gợi niềm tin, sự sẻ chia và ý thức trách nhiệm. Đó là giá trị sâu xa của nhiếp ảnh TP HCM hôm nay. Trong thời đại truyền thông hình ảnh bùng nổ, những tác phẩm nhiếp ảnh nhân văn đã góp phần làm nên "thương hiệu văn hóa" của thành phố - một đô thị không chỉ phát triển về vật chất, mà còn biết nuôi dưỡng tâm hồn qua nghệ thuật. Từ các giải thưởng uy tín đến tinh thần dấn thân, có thể nói nhiếp ảnh TP HCM đang bước vào giai đoạn vừa chuyên nghiệp vừa xã hội hóa sâu sắc.

Hơi thở thời đại từ màu sắc

Triển lãm "Thành quả Trại sáng tác và Sáng tác mới năm 2025" do Hội Mỹ thuật TP HCM tổ chức tại Bảo tàng Mỹ thuật thành phố là sự kiện nổi bật nhất của năm, quy tụ 420 tác phẩm của 361 tác giả - con số kỷ lục cho thấy sức sáng tạo mạnh mẽ của giới họa sĩ, điêu khắc gia, nghệ nhân đô thị. Theo GS-TS-NGND Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP HCM, các tác phẩm năm nay đa dạng về đề tài - từ phong cảnh, con người, quê hương đến những suy tư nội tâm. "Mỗi bức tranh là một thế giới riêng của cảm xúc, cho thấy sự nỗ lực đổi mới của nghệ sĩ trước nhịp sống hiện đại".

Hội đồng nghệ thuật đánh giá sơn mài tiếp tục là thế mạnh của mỹ thuật thành phố với nhiều tác phẩm khổ lớn, kỹ thuật tốt, thể hiện bản sắc vùng đất phương Nam. Ngược lại, sơn dầu năm nay có phần chững lại, đòi hỏi thêm đầu tư chiều sâu. Dù vậy, gốm nghệ thuật lại trở thành điểm nhấn mới khi nhiều tác giả trẻ mạnh dạn sáng tạo, đưa gốm vượt khỏi tính thủ công để trở thành tác phẩm độc lập mang hơi thở đương đại.

Phát biểu tại triển lãm, ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM, nhấn mạnh: "Triển lãm không chỉ là nơi giới thiệu tác phẩm mới mà còn giúp bảo tàng tiếp cận, sưu tầm, quảng bá những giá trị thẩm mỹ của thời đại".

Hội đồng nghệ thuật đã chọn 52 tác phẩm tiêu biểu để hỗ trợ đầu tư, trong đó có 37 tác phẩm của hội viên và 15 tác phẩm của tác giả trẻ - cho thấy sự quan tâm đến lực lượng kế cận trong mỹ thuật thành phố.