Rối bời hệ thống trường sư phạm

Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam (gọi tắt là "hiệp hội") vừa có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ về việc quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo dục đào tạo giáo viên và sắp xếp hợp lý các trường sư phạm (SP).

Trường sáp nhập, giảng viên bơ vơ

Theo hiệp hội, mùa tuyển sinh 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) giảm 33% chỉ tiêu tuyển sinh các ngành SP (từ 52.000 còn 35.000). Có những trường giảm khá sâu, như Trường ĐH SP Huế 37,5%, Trường ĐH SP Thái Nguyên 31,4%, Trường ĐH SP Hà Nội 21%, Trường ĐH Phạm Văn Đồng 73%, ĐH Cần Thơ 46,3%, Trường CĐ SP Hà Giang 73%, Trường CĐ SP Bắc Ninh 66%... Tuy vậy, trừ một vài trường SP có bề dày chuyên môn đang trụ ở thành phố lớn, số còn lại rất khó khăn để tuyển đủ chỉ tiêu.

Một loạt trường CĐ cũng bị sáp nhập như CĐ SP Hà Nam, Lào Cai, Long An... trở thành phân hiệu trường ĐHSP hoặc ĐH đa lĩnh vực. Trường CĐ SP Cà Mau, Bến Tre... được sáp nhập với các trường CĐ khác thì ngành SP được nhìn nhận như các nghề nghiệp khác do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý, Bộ GD-ĐT chấm dứt việc giao nhiệm vụ đào tạo bồi dưỡng giáo viên, dẫn đến giảng viên SP thuộc cơ sở mới sáp nhập rơi vào tình trạng không có việc làm…

Lý giải nguyên nhân của thực trạng này, hiệp hội cho rằng do quản lý nhà nước về giáo dục bị cắt khúc, chồng chéo. Bộ GD-ĐT và UBND các tỉnh, thành phố đều là chủ thể tổ chức đào tạo giáo viên, nay lại thêm cả Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (do sáp nhập các trường SP vào cơ sở giáo dục nghề nghiệp). Trong khi đó, Bộ Nội vụ và các sở nội vụ mới có quyền bố trí chỉ tiêu và tuyển dụng giáo viên. Thêm vào đó, do công tác quy hoạch, dự báo từ trung ương đến các địa phương rất hạn chế, thiếu chính xác, thiếu chủ động. Có quá nhiều (155) cơ sở giáo dục tham gia đào tạo giáo viên, các nhà trường đều tăng quy mô để có nguồn thu cho hoạt động của trường, ít quan tâm đến năng lực và cơ hội việc làm của người học. Hiệp hội cũng cho rằng con số 33% chỉ tiêu ngành SP bị cắt giảm năm 2018 không theo một quy luật nào minh chứng sự "trôi nổi" của việc đào tạo giáo viên.

Thí sinh trúng tuyển nhập học vào Trường ĐH Sư phạm TP HCM. Ảnh: TẤN THẠNH

Giải bài toán khó của ngành

GS-TS Phạm Hồng Quang, Giám đốc ĐH Thái Nguyên, người chủ trì đề tài khoa học - công nghệ cấp quốc gia "Quy hoạch mạng lưới trường SP ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2030" của Trường ĐH SP - ĐH Thái Nguyên, cho rằng cần thực hiện quản lý của nhà nước một cách tập trung đối với chỉ tiêu đào tạo giáo viên hằng năm bảo đảm cung đáp ứng với nhu cầu xã hội. Bộ GD-ĐT cần chủ trì, phân bổ chỉ tiêu cho các trường dựa trên năng lực, nhu cầu của địa phương và điều kiện vùng miền.

Ông Quang cũng nhấn mạnh đến phương án giao Bộ GD-ĐT quản lý tập trung, toàn diện lĩnh vực đào tạo giáo viên, Bộ GD-ĐT thực hiện phân cấp triệt để cho địa phương và các ĐH vùng, bộ chỉ quản lý nhà nước về chuẩn đầu ra, chỉ tiêu tuyển sinh, chất lượng đào tạo (thông qua kiểm định, thanh tra, giám sát), chuẩn nghề nghiệp giáo viên và sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề giáo viên. Cũng theo GS Quang, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các trường ĐHSP trọng điểm với các trường vệ tinh; cơ chế phối hợp giữa bộ với các địa phương... tạo sự kết nối trong mạng lưới các trường SP.

Liên quan đến phương án quy hoạch mạng lưới các trường SP, ông Quang nhấn mạnh đến việc xây dựng và ban hành bộ quy chuẩn trường SP để xếp hạng các trường, xác định các trường ĐHSP trọng điểm, trường SP vệ tinh. Các trường trọng điểm đào tạo đa lĩnh vực (từ 3-4 lĩnh vực có liên quan, gắn với đào tạo giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục); tập trung vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và đào tạo sau ĐH. Dành từ 70%-80% chỉ tiêu đào tạo SP hệ ĐH cho các trường SP trọng điểm; 20%-30% chỉ tiêu đào tạo còn lại dành cho các trường ĐH đa ngành khác có đào tạo giáo viên.

Các trường ĐH đa ngành có đào tạo giáo viên phải giảm dần chỉ tiêu đào tạo giáo viên, đối với một số trường không đáp ứng yêu cầu của bộ quy chuẩn trường SP sẽ phải dừng đào tạo giáo viên. Các trường SP vệ tinh và các trường CĐSP chuyển thành chức năng bồi dưỡng, thành cơ sở vệ tinh của trường ĐHSP trọng điểm. Có thể sử dụng ngân sách đào tạo giáo viên dành cho các trường CĐSP sang đào tạo lại và bồi dưỡng giáo viên.

Ông Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐH SP Hà Nội, đề xuất xây dựng hệ thống trường SP theo hướng khu vực phía Bắc có 3 cơ sở, miền Trung: 2, miền Nam: 2 và Tây Nguyên: 1. Các cơ sở khác, trường CĐ SP có thể quy hoạch thành phân hiệu, cơ sở thực hành, bồi dưỡng, trở thành nhân tố giúp phát triển giáo dục địa phương.