Vật vã tìm sách giáo khoa

Chị Lê Trang - một phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Hiền, TP Thủ Đức, TP HCM - cho biết ngay khi kết thúc năm học, nhà trường thông báo ai có nhu cầu mua sách giáo khoa (SGK) năm học mới thì đăng ký. Gia đình chị liền đăng ký mua luôn SGK cho đứa con năm nay lên lớp 4.

Đi 4 cửa hàng vẫn không mua đủ bộ

"Năm học trước, vì nghĩ chưa vội, có thể mua được SGK tại các nhà sách nên tôi chủ quan. Kết quả thật thấm thía vì con tôi vào học cả tháng nhưng vẫn chưa mua đủ bộ SGK" - chị Trang nhớ lại.

Không may mắn như chị Trang, anh Hoàng Trọng - phụ huynh học sinh lớp 10 tại quận Bình Thạnh, TP HCM - cho biết vừa qua, khi nhà trường thông báo đăng ký mua SGK thì gia đình đi du lịch nước ngoài nên không biết, đến khi về thì đã quá hạn. Theo danh mục SGK mà nhà trường thông báo, cả nhà anh đi gần như khắp các nhà sách ở TP HCM nhưng không thể mua đủ bộ theo yêu cầu.

Sách giáo khoa mới các lớp 4, 8, 11 được bán trong các nhà sách nhưng thực tế rất khó mua đủ bộ do mỗi trường chọn một đầu sách khác nhau .Ảnh: HUẾ XUÂN

"Chẳng hạn, môn sinh học lớp 10 gồm cuốn sinh học và chuyên đề học tập sinh học của bộ sách Cánh Diều nhưng chúng tôi tìm đến 4 nhà sách khác nhau đều không có" - anh Trọng cho hay.

Không đăng ký được ở trường, đành phải vật vã đi tìm mua SGK là tình trạng chung của nhiều phụ huynh. Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện nay, một số nhà sách tại TP HCM chỉ còn lẻ tẻ một số đầu sách lớp 4, 8, 11 - là những SGK mới áp dụng từ năm học sắp tới. Riêng các bộ sách cũ trước đây hầu như có nhưng không đủ bộ.

Theo một nhân viên nhà sách trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, quận Bình Thạnh, SGK các lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10 năm nay rất ít nhập về và chỉ còn sách cũ. Nếu học sinh còn thiếu sách nào thì mua bổ sung, hiếm em nào mua được đủ bộ.

Tại TP HCM, đến thời điểm này, hầu hết các trường đã công bố danh mục SGK lớp 4, 8, 11 sẽ giảng dạy trong năm học mới để phụ huynh đăng ký mua theo nhu cầu. Trong khi đó, ở các lớp cũ, phụ huynh sẽ được thông báo đăng ký mua SGK ngay sau khi kết thúc năm học để tránh bị động trước thềm năm học mới.

Theo bà Tống Thị Mai Hương, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hòa Bình (quận 1, TP HCM), thông thường vào cuối mỗi năm học, các trường tùy theo đăng ký và nhu cầu của phụ huynh để gửi danh sách SGK cho Phòng Giáo dục và Đào tạo đăng ký với các NXB. Riêng SGK lớp 4 năm nay cũng thực hiện theo cách tương tự. Dù vậy, mua bao nhiêu sách và mua ở đâu là quyền của phụ huynh, nhà trường không ép buộc.

Bà Hương cho biết thực tế, nhiều học sinh lớp 1, 2, 3 dùng lại sách cũ do các lớp trên để lại. "Với những gia đình không có điều kiện, nhà trường đều có phương án vận động mua sách cho học sinh, bảo đảm không em nào thiếu SGK trước khi bắt đầu năm học mới" - bà khẳng định.

Sách không đến tay học sinh, do đâu?

Tình trạng sắp vào năm học mới nhưng SGK vẫn chưa đến được tay học sinh diễn ra ở nhiều địa phương. Nửa đầu tháng 9 năm học 2022-2023, học sinh lớp 10 chưa có SGK của chương trình phổ thông 2018, đành chọn giải pháp học bằng sách điện tử, gây khó khăn cho việc dạy và học.

Nguyên nhân việc thiếu sách được đưa ra là do danh mục SGK lớp 3, 7, 10 được lựa chọn sử dụng trong nhà trường diễn ra chậm hơn nhiều so với thời gian quy định. Sau thông báo điều chỉnh nội dung chương trình giáo dục phổ thông mới, khi lịch sử từ môn tự chọn thành môn học bắt buộc, các trường đều rơi vào tình huống bị động, buộc phải tổ chức cho học sinh lựa chọn lại tổ hợp môn học.

Thêm vào đó, ở bậc THPT, học sinh sẽ lựa chọn SGK từ các tổ hợp môn học khác nhau nên các tên sách cụ thể và số lượng tương ứng phụ thuộc rất nhiều vào sự lựa chọn của học sinh tại từng trường, từng địa phương. Theo đánh giá của các NXB, đây chính là thách thức lớn.

Chuẩn bị cho năm học 2023-2024, lãnh đạo NXB Giáo dục Việt Nam cho biết đối với SGK các lớp 5, 9, 12, NXB này đã tổ chức in 24,8 triệu bản (tương đương 101% kế hoạch). NXB Giáo dục Việt Nam đã nhập kho 24,2 triệu bản (tương đương 98% kế hoạch), bảo đảm cung ứng SGK đầy đủ, đồng bộ, kịp thời đến các trường, học sinh, giáo viên.

Với SGK lớp 10 và lớp 11 theo chương trình phổ thông 2018, ở nhiều môn học, học sinh sẽ lựa chọn từ các tổ hợp khác nhau. Các tựa sách cụ thể và số lượng tương ứng phụ thuộc rất nhiều vào sự lựa chọn của học sinh tại từng trường, từng địa phương. Điều này dẫn đến thực tế là các đại lý, cửa hàng nhỏ lẻ sẽ hạn chế nhập SGK lớp 10, lớp 11 hoặc không nhập đủ các đầu sách do không nắm được chính xác nhu cầu sử dụng trên địa bàn, do đó có thể xảy ra hiện tượng thiếu cục bộ một số sách.

Để giải quyết tình huống này, NXB Giáo dục Việt Nam đã yêu cầu các công ty phát hành sách tăng cường hệ thống bán lẻ, bán hàng trực tuyến, bán hàng qua điện thoại… nhằm đáp ứng nhu cầu tại các địa phương.

Đến ngày 31-7, NXB Giáo dục Việt Nam đã hoàn thành in, nhập kho 100% sản lượng kế hoạch đối với SGK các lớp 5, 9, 12 (theo chương trình năm 2000), tương ứng 24,7 triệu bản. Với chương trình năm 2018, SGK các lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10 đã hoàn thành in và nhập kho 99% kế hoạch, tương ứng 82,5 triệu bản; SGK lớp 4, 8, 11 đã hoàn thành in và nhập kho 85% kế hoạch, tương ứng 43,8 triệu bản. 

Kỳ tới: Mướt mồ hôi vì giá sách