Cần sự sòng phẳng, minh bạch

Về lý, các công ty bảo hiểm rất dễ dàng chứng minh họ đã chi đủ, chi đúng nên chẳng có ai khiếu nại được. Nhưng mức chi quá thấp trên số thu khổng lồ như thế đã nói lên một mặt khác của nguồn kinh doanh này. Minh chứng bằng các con số: Trong 9 tháng đầu năm 2022, cả nước xảy ra 8.313 vụ tai nạn làm chết 4.714 người và bị thương 5.546 người. Hầu hết các vụ tai nạn đều xảy ra với xe máy và thử hỏi có bao nhiêu vụ, bao nhiêu người bị tai nạn được bồi thường từ các công ty bảo hiểm theo diện bảo hiểm bắt buộc. Con số chi trả 27 tỉ đồng bảo hiểm quá nhỏ bé và tác dụng xã hội không đáng kể so với thực trạng.

Mục đích của bảo hiểm chính là sự bảo đảm để giảm thiểu hậu quả của rủi ro. Dùng tiền tích lũy của số đông kịp thời trả cho những người kém may mắn. Ngoài mục đích chi trả tài chính cho cá nhân, nó còn có ý nghĩa gián tiếp giảm thiểu hậu quả xấu của các vụ tai nạn đối với xã hội. Chính ý nghĩa của vế sau khá quan trọng nên pháp luật mới quy định đây là loại bảo hiểm bắt buộc.

Nhưng đáng tiếc, ý nghĩa này đã không được phát huy trong thực tế bởi mức chi trả quá thấp mà nguyên nhân là do những bất cập của loại hình bảo hiểm này không được giải quyết trong nhiều năm qua. Nếu ai rủi ro bị tai nạn và thử một lần làm hồ sơ bảo hiểm sẽ thấy nó nhiêu khê như thế nào. Hồ sơ này yêu cầu khi bị tai nạn phải gọi nhân viên bảo hiểm đến hiện trường, phải có biên bản của cảnh sát giao thông… và bao nhiêu loại giấy tờ khác. Những quy định này gần như bất khả thi để thực hiện và cách tốt nhất là những người liên quan tự thỏa thuận. Người dân từ đó không mặn mà với bảo hiểm xe máy, rất nhiều người dân mua bảo hiểm này chỉ nhằm mục đích đối phó với cơ quan công lực.

Thực trạng này diễn ra từ lâu và không lạ lẫm gì đối với các cơ quan chức năng. Gần đây nhất, đoàn đại biểu Quốc hội của tỉnh Bến Tre, Long An, Bình Thuận… gửi kiến nghị cử tri đến Bộ Tài chính đề xuất bộ này đề đạt ý kiến với Chính phủ xem xét sửa đổi quy định theo hướng không bắt buộc mua bảo hiểm hoặc quy định thủ tục chi trả bảo hiểm đơn giản nhất để người dân được thuận lợi hơn trong việc hưởng bảo hiểm này.

Về phía doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng kiến nghị Bộ Tài chính việc mua bảo hiểm xe máy, bao gồm cả bảo hiểm trách nhiệm dân sự và các loại bảo hiểm khác, sẽ dựa trên sự tự nguyện thỏa thuận của các bên.

Rủi ro là điều bất khả kháng. Việc giảm thiểu hậu quả bằng phương thức bảo hiểm cần được khuyến khích nhưng phải được vận hành sòng phẳng và minh bạch. Khi nguồn tiền bảo hiểm không phát huy tác dụng thì chắc chắn quyền lợi chính đáng của người mua sẽ bị ảnh hưởng và ngay cả tên gọi "bảo hiểm" cũng trở nên khiên cưỡng.