Sáng đầu tuần tháng 10-2025, sân Trường THPT Nguyễn Hữu Huân (phường Thủ Đức, TP HCM) khoác lên một không khí khác lạ. Hàng trăm học sinh trong bộ đồng phục chỉnh tề ngồi ngay ngắn, ánh mắt hướng về sân khấu có dòng chữ: Phiên tòa giả định.
Lời cảnh tỉnh từ phiên tòa giả định
Phiên tòa giả định ấy được mở ra giữa sân trường, để học trò được lắng nghe, chứng kiến và học cách phân định đúng, sai theo luật pháp.
Tình huống được đưa ra: Hai học sinh cùng trường mâu thuẫn trên mạng xã hội, lời qua tiếng lại rồi hẹn gặp "nói chuyện". Một em vì nóng giận đã cầm gậy sắt đánh bạn, gây thương tích 35%.
Sân trường im phăng phắc khi "bị cáo" bước lên bục khai báo giả định. Áo sơ mi trắng phẳng phiu nhưng đôi vai run run. Trên hàng ghế chủ tọa, không khí nghiêm cẩn đến nỗi ai cũng có thể nghe rõ tiếng giấy lật, tiếng micro lách tách nhỏ.
"Bị cáo có biết hành vi của mình là phạm pháp không?" - giọng chủ tọa vang lên, rành rọt, dứt khoát. "Dạ… khi đó bị cáo không nghĩ tới hậu quả…" - giọng học trò run rẩy, nhỏ dần.
Cùng kiến quốc vì Việt Nam hùng cường
Sau những câu hỏi nhằm làm sáng tỏ nội dung vụ án từ HĐXX, kiểm sát viên đứng lên, cất lời luận tội: "Giữa bị cáo và bị hại không có mâu thuẫn cá nhân. Chỉ vì bênh vực một người bạn trên mạng mà bị cáo đã sẵn sàng dùng hung khí nguy hiểm, xâm hại đến sức khỏe người khác. Hành vi đó thể hiện tính hung hăng, côn đồ, xem thường pháp luật. Thiết nghĩ, cần có một bản án nghiêm khắc để răn đe, giáo dục và cách ly bị cáo khỏi xã hội trong một thời gian nhất định".
Từng lời buộc tội vang lên đanh thép từ vị kiểm sát viên khiến không khí trên sân trường như đặc quánh lại. Dù mọi lời thoại đều nằm trong kịch bản nhưng sức nặng của chúng là thật. Phía dưới, nhiều học sinh cúi đầu, bàn tay vô thức nắm chặt vạt áo. Có em quay sang thì thầm với bạn: "Chỉ vì đánh nhau mà phải ra tòa hả?".
Không chỉ có bị cáo, bị hại, phiên tòa còn có sự xuất hiện của cha mẹ hai bên. Những người làm cha, làm mẹ ấy cúi đầu trước HĐXX, giọng nghẹn lại khi nhận lỗi vì đã buông lỏng quản lý con cái. "Tôi mải làm ăn, không để ý con giao du với ai…" - một người cha nói, mắt đỏ hoe. Khoảnh khắc ấy, nhiều học sinh lặng đi. Có em rưng rưng, có em quay mặt đi, không nghĩ rằng chỉ một hành động bồng bột lại có thể khiến cha mẹ phải đứng trước "tòa" để nói lời ân hận.
Bài học sâu sắc
Rồi giọng kiểm sát viên chậm lại, mềm đi: "... Tuy nhiên, xét thấy bị cáo phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải. Khi phạm tội, bị cáo chưa đủ 18 tuổi, nhận thức còn hạn chế. Sau vụ việc, gia đình bị cáo đã tự nguyện bồi thường cho bị hại 34 triệu đồng. Đây là những tình tiết để HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt".
Bất ngờ hơn cả là khi luật sư của bị hại đứng lên. Giọng nói chậm rãi, dằn từng chữ: "Hành vi của bị cáo là nguy hiểm, gây tổn hại nghiêm trọng cho bị hại, đáng bị xử lý nghiêm. Nhưng… bị cáo cũng là người dưới 18 tuổi, vì hành động bộc phát nhất thời mà bị cáo đã bị khởi tố, điều tra, truy tố và hôm nay phải đứng trước phiên tòa đã là một cái giá quá đắt. Dựa trên quan điểm của bị hại và gia đình, với tư cách là luật sư, tôi kính xin HĐXX giảm nhẹ nhất có thể và cho bị cáo được hưởng án treo để thể hiện chính sách giáo dục đối với người chưa thành niên phạm tội, tạo điều kiện cho em có cơ hội hoàn thiện bản thân, tiếp tục học hành để trở thành công dân có ích cho xã hội".
Cả sân trường sững lặng, hàng trăm ánh mắt nhìn về phía "bị hại". Giây phút ấy, nhiều người lớn cũng thấy khó kìm được xúc động.
Khi HĐXX tuyên bố tạm nghỉ để nghị án, một học sinh khẽ kéo tay cô giáo chủ nhiệm, thì thầm: "Cô ơi, hình thức ở một phiên tòa thật có giống những gì vừa diễn ra không?". Cô giáo đáp, giống y như thế. "Vậy, ở tòa thật… người ta có xin cho nhau được như vậy không cô?" - cậu học sinh hỏi tiếp. Cô giáo cười, đáp: "Có chứ em… Vì pháp luật của chúng ta không chỉ để trừng phạt mà còn để bảo vệ và cho những người lầm lỗi, nhất là người trẻ, thêm cơ hội trở thành công dân trong sạch, bình thường".
Sau thời gian nghị án, HĐXX trở lại sân trường để tuyên án. "Hành vi của bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, xâm hại đến sức khỏe người khác. Tòa tuyên phạt bị cáo 2 năm 6 tháng tù, cho hưởng án treo, thời gian thử thách 5 năm…". Khoảnh khắc ấy, sân trường bỗng lặng như tờ. Hàng trăm học sinh không ai bảo ai đều ngồi thẳng dậy. Có em nhìn bạn rồi lại nhìn về phía "bị cáo" khi giọng chủ tọa vang lên.
Vị chủ tọa ngẩng nhìn, tiếp lời: "Trong thời gian thử thách, nếu bị cáo vi phạm nghĩa vụ từ 2 lần trở lên, tòa án có thể buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt tù của bản án này. Nếu phạm tội mới, bản án sẽ được tổng hợp cùng bản án sau… Bị cáo đã nghe rõ chưa?". "Dạ… bị cáo đã nghe rõ".
Câu trả lời ấy khẽ vang lên, cả sân trường bỗng cùng thở phào. Rồi một tràng pháo tay vang lên, những khuôn mặt trẻ tuổi như bừng tỉnh. Dưới cái nắng sân trường sáng đầu tuần, ánh mắt của hàng trăm học sinh vẫn còn đọng lại vẻ suy tư. Có lẽ, bài học hôm nay sẽ theo các em thật lâu, bởi đôi khi, một phiên tòa giả định lại có sức cảnh tỉnh mạnh mẽ hơn bất cứ lời khuyên răn nào.
Trung tá Nguyễn Thị Bích Nguyệt, Phó trưởng Công an phường Thủ Đức, nhấn mạnh trước tình trạng bạo lực học đường và vi phạm pháp luật ở tuổi vị thành niên gia tăng, các phiên tòa giả định có ý nghĩa đặc biệt trong việc giúp học sinh hiểu hậu quả, tôn trọng pháp luật và biết cách tự bảo vệ.
và quét mã QR
Bình luận (0)