Bất ngờ cách hành tinh y hệt Trái Đất làm "tuyệt đường" sự sống

Hồi tháng 9-2020, một nhóm nghiên cứu quốc tế đã tìm ra "tesserae" trên Sao Kim, tức những vùng biến dạng kiến tạo, thứ cho thấy hành tinh này đã được sinh ra để trở thành một thế giới sống được. Tesserae là dại diện cho hoạt động địa chất sôi động gọi là "kiến tạo mảng". Ở Trái Đất, kiến tạo mảng đã giúp tạo ra địa hình phức tạp và duy trì khí hậu ổn định, mở đường cho sự sống và nuôi dưỡng nó.

Nhưng mới đây, một nghiên cứu khác công bố trên Nature Astronomy cho thấy trong ít nhất 1 tỉ năm, kiến tạo mảng đã không xảy ra.

Sao Kim, hành tinh gần Trái Đất nhất nhưng rất khó nghiên cứu vì sở hữu biển mây dày đặc - Ảnh: NASA

Các nhà nghiên cứu, dẫn đầu bởi đã sử dụng mô hình máy tính để tái tạo lại tác động tạo nên miệng hố và chạm Mead rộng 170 dặm của Sao Kim, được cho là do một tiểu hành tinh cực lớn đâm vào từ 300 triệu đến 1 tỉ năm trước. Mead được bao quanh bởi 2 đường đứt gãy như vách đá. Các mô hình cho thấy để vành đai đó được tạo nên trong trạng thái hiện tại, thạch quyển của Sao Kim - tức lớp vỏ đá bên ngoài - phải dày hơn nhiều so với Trái Đất.

Theo Nature, với thạch quyển dày, khả năng sở hữu lớp vỏ nhiều mảnh (tức các mảng kiến tạo), thường xuyên chuyển động, trượt lên nhau, thậm chí bị vỡ đôi... như Trái Đất là rất khó. Thậm chí, các mô hình còn cho thấy Sao Kim là là "hành tinh 1 tấm", tức có lớp vỏ đá dày và liền mạch trước khi có va chạm, tức trên 1 tỉ năm.

Lớp vỏ này dường như "niêm phong" mọi hoạt động cần thiết từ bên trong lõi hành tinh, làm "tuyệt đường" sự sống cho dù hành tinh có may mắn nhận được những "khối xây dựng sự sống" từ các thiên thạch. Đây có thể là một trong những yếu tố góp phần vào môi trường địa ngục của hành tinh, bên cạnh hiệu ứng nhà kính khắc nghiệt.

Như vậy, cho dù có thể đã được sinh ra như hành tinh sống được, nhưng quan điểm cho rằng kiến tạo mảng xảy ra trong quá khứ gần của Sao Kim là không thể. Nói cách khác, chúng ta không có hy vọng tìm thấy tàn tích của một sinh vật vài trăm triệu tuổi trên thế giới này.

Theo tiến sĩ Alexander Evans, phó giáo sư Đại học Brown (Mỹ), một trong các tác giả chính của nghiên cứu, phát hiện này càng làm nổi bật thêm vị trí đầy may mắn của Trái Đất. Như đã biết, Sao Kim và Sao Hỏa cũng nằm cùng trong vùng sự sống của hệ Mặt Trời. Nhưng sự tiến hóa hành tinh không may đã biến chúng thành 2 thế giới chết hoặc đã tuyệt chủng.