Bánh bao chỉ: Ngon mà sợ!

Gần đây, trên khắp các nẻo đường ở TPHCM xuất hiện nhan nhản các điểm bán bánh bao chỉ “Ngon ơi là ngon”, “Ngon thật là ngon” với giá bán 3.000 đồng/cái. Người mua cứ ngỡ loại bánh này do một công ty nào đó sản xuất và tung chiến dịch quảng cáo rầm rộ xuống đường như đã từng xảy ra với một số loại nước ngọt trước đây. Tuy nhiên, qua tìm hiểu của chúng tôi, bánh bao chỉ được sản xuất theo dạng hộ gia đình, tập trung nhiều ở quận 6, quận Gò Vấp- TPHCM.

Mạng lưới khắp nơi

Chị Hạnh, bán bánh bao chỉ tại khu vực Công viên Gia Định (quận Gò Vấp), cho biết: Hai loại bánh chị bán là do người ta mang đến bỏ mối với giá 1.500 đồng/cái và 2.000 đồng/cái và họ ấn định giá bán là 3.000 đồng/cái (thùng kiếng họ cũng cho mượn khi nào nghỉ bán thì trả lại). Anh Hiếu cũng đang bán bánh bao chỉ trên đường Điện Biên Phủ, quận 3, cho biết anh đã bán được 4 tháng nay.

Lúc mới ra bán do ít người cạnh tranh nên mỗi ngày bán được khoảng 200 cái nhưng nay người bán quá nhiều nên giảm còn chưa tới 100 bánh/ngày... Cũng theo anh Hiếu, bán bánh bao chỉ tính ra “một lời một” nhưng loại bánh này rất dễ bị hư, bán ế kể như “tự xử” vì quy định của mối là “mua đứt bán đoạn”. Gần đây không biết nhà sản xuất khắc phục cách nào mà bánh để được vài ba ngày nên cũng đỡ lo bị lỗ...

Sản xuất bánh bao chỉ thủ công nhếch nhác tại một cơ sở trên đường Phạm Văn Chiêu, quận Gò Vấp. Ảnh: N.Hải

Qua tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết người bán bánh bao chỉ dọc các tuyến đường hiện nay chủ yếu là được bỏ mối từ giới trung gian nên các thông tin về nguyên liệu, cách sản xuất, kể cả nơi sản xuất... nhiều người mù tịt. Tuy nhiên, lân la nhiều ngày với những người bán bánh, chúng tôi đã tiếp xúc được với một số người chuyên bỏ mối như ông D. (quận Thủ Đức) và bà H. (quận Gò Vấp)... Qua những thông tin của họ, người viết đã tiếp cận được với một số điểm sản xuất bánh ở tận khu Xóm Mới (phường 13, quận Gò Vấp) và khu vực Bà Hom (quận 6).

Tại điểm sản xuất bánh bao chỉ của ông Hai H. trên đường Lê Đức Thọ, phường 13, quận Gò Vấp, ông H. khoe mỗi ngày sản xuất hàng chục thiên bánh (1 thiên là 1.000 cái). Mạng lưới đại lý của ông hơn bốn chục người. Ông H. nói: “Các anh mới vào nghề phải chấp nhận giá cao một chút (giá 2.000 đồng/cái), mỗi thiên bánh được hỗ trợ thêm 50.000 đồng. Nếu bán được nhiều sẽ được giảm giá từ 100 đồng đến 300 đồng/cái, tùy số lượng”. Chúng tôi đòi hạ giá một chút thì ông H. nói ngay: “Bánh ở đây làm toàn nguyên liệu thượng hạng; nếp, đậu thuộc hàng ngon nhất với giá 20.000 đồng/kg, lớp bột “áo” bên ngoài cũng sử dụng toàn bột dinh dưỡng... còn hàng giá rẻ người ta làm từ nguyên liệu chỉ có 9.000 – 10.000 đồng/kg. Tiền nào của nấy”.

Sản xuất quá bầy hầy

Không biết bánh của ông H. làm từ thứ nguyên liệu hảo hạng cỡ nào nhưng điều kiện sản xuất thì vô cùng nhếch nhác. Nơi sản xuất sát mặt đường xuống cấp, lượng xe lưu thông dày đặc, khói bụi bay mù mịt. Ngay bên cạnh còn hiện diện cả  bãi rác chình ình, mùi hôi nồng nặc khắp nơi. 

Lò bánh của bà Tám Đ. nằm trong con hẻm trên đường Phạm Văn Chiêu (quận Gò Vấp) còn kinh dị hơn. Khi chúng tôi có mặt thì 2 chảo xào nhân bánh to đùng dính đầy chất bẩn để ngay trước cửa, mấy con chó đang vô tư “liếm láp” những thứ còn sót lại trong chảo; ruồi nhặng bám đầy trong các thau chứa nhân dừa, nhân đậu phộng. Ở đây các thao tác vò nhân, nặn bánh đều thực hiện bằng tay trần trông rất nhếch nhác...

Xưởng sản xuất bánh bao chỉ H.H trên đường Lê Đức Thọ bên cạnh bãi rác. Ảnh: H.Thúy

Tại khu vực Bà Hom (quận 6) cũng có nhiều điểm làm bánh bao chỉ. Tại điểm sản xuất gần khu vực ngã tư Bà Hom, chúng tôi chứng kiến nếp được ngâm trong thùng phuy có nhiều con gián chết nổi lều bều; dụng cụ chế biến đều dơ bẩn không được chùi rửa. Mọi công đoạn chế biến đều diễn ra trên nền sàn nhà chật hẹp, ẩm thấp, hôi hám. Một người đàn ông mặc độc chiếc quần cụt dùng chân trần nhào bột nếp đảo lên đảo xuống, mồ hôi từ trên người rơi cả vào bột.
Chúng tôi chờ hơn 2 giờ để được tiếp xúc với người đàn ông này (khi ông ra uống cà phê ở đầu hẻm) với lý do xin học nghề. Ông tên Tí, làm công ở lò bánh gần 10 năm. Theo ông, làm bánh bao chỉ không khó bởi nguyên liệu rất sẵn. Nếp, nhân đậu xanh, đậu phộng hoặc dừa và đường mua ở đâu cũng có. Còn các chất phụ gia làm dẻo, dai, chống mốc, chống kiến... thì ra chợ Kim Biên mua dễ ợt.

Ông Tí còn cho biết thêm giá đường tăng gấp đôi như hiện nay cũng không ảnh hưởng đến người làm bánh bao chỉ vì họ sử dụng đường hóa học thay thế thoải mái. “Loại bánh có nhân ngọt đậm, độ ngọt kéo dài trong nhiều giờ ở họng sau khi ăn là dùng đường hóa học đó” - ông bật mí...