"Cấm cửa" heo không đeo vòng: Rối!

Rạng sáng 16-10, thời điểm TP HCM áp dụng văn bản không cho phép thịt heo không đeo vòng nhận diện và không có đầy đủ thông tin truy xuất nguồn gốc theo quy định của Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo (gọi tắt đề án) được nhập vào 2 chợ đầu mối Hóc Môn và Bình Điền nhưng các chủ thể tham gia vẫn còn giằng co, chưa muốn thực hiện.

Số heo vi phạm quá nhiều

Đoàn công tác của Sở Công Thương TP HCM đã kiểm tra tại chợ đầu mối Bình Điền (quận 8) rạng sáng 16-10, đại diện công ty quản lý chợ cho biết trong 22 xe chở thịt nhập chợ chỉ có 4 xe có đầy đủ thông tin theo yêu cầu và được nhập chợ kinh doanh (tính đến 0 giờ ngày 16-10); còn 18 xe đã bị công ty và các lực lượng liên quan chặn không cho đưa hàng xuống sạp do thiếu thông tin truy xuất nguồn gốc. Những xe heo này có giấy chứng nhận kiểm dịch, niêm phong xe theo quy định của Luật Thú y. Nhưng lý do khiến heo không truy xuất được là do người nuôi và thương lái có trình độ thấp, chủ yếu là lao động phổ thông nên khó khăn trong việc sử dụng thiết bị và lực lượng thú y từ tỉnh chưa hỗ trợ kích hoạt.

Các thương lái sau đó đã tập hợp lại để gây áp lực với công ty quản lý chợ và cơ quan chức năng để được đưa heo vào chợ. Theo những người này, việc truy xuất nguồn gốc đã không được thực hiện từ gốc, giờ heo về đến chợ lại bị chặn, gây thiệt hại kinh tế cho họ. Một thương lái kinh doanh tại chợ Bình Điền cho biết họ có thể làm theo những quy định của đề án nhưng vấn đề là ai sẽ là người mua heo của nông dân hộ lẻ khi họ không thể mua được vòng theo đề án. Do vậy, cần có thêm thời gian để tập huấn các chủ thể trong chuỗi cung ứng thịt heo thực hiện thành thục các thao tác. Đại diện công ty quản lý chợ cho biết heo kinh doanh tại đây vẫn truy xuất được nguồn gốc nhưng bằng giấy, chưa thực hiện bằng điện thoại thông minh như đề án yêu cầu.

Nhân viên Ban Quản lý An toàn vệ sinh thực phẩm dùng thiết bị kiểm tra thông tin truy xuất nguồn gốc lô heo

Ảnh: Ngọc Ánh

Trước tình hình tỉ lệ thương lái chấp hành quy định đeo vòng thấp hơn thương lái không thực hiện và sức ép của thương lái, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó Giám đốc Sở Công Thương, đã linh động cho thương lái đưa hàng vào chợ bán. Tuy nhiên, ông Hòa khuyến cáo thương lái khi mua hàng nên chọn các nguồn bảo đảm theo quy định của TP HCM để tránh ách tắc trong kinh doanh.

Tại chợ đầu mối Hóc Môn, dù treo nhiều băng rôn ghi rõ "từ đêm 15 sáng 16-10, chợ đầu mối Hóc Môn không kinh doanh thịt heo không có vòng nhận diện và không có đầy đủ thông tin truy xuất nguồn gốc" nhưng thực tế, việc gác cổng chỉ dừng ở việc ghi nhận thông tin, không thực hiện chặn các lô heo không đáp ứng yêu cầu. Ông Lê Văn Tiển, phó giám đốc chợ, cho biết 100% xe heo về chợ Hóc Môn trong đêm có đeo vòng truy xuất nguồn gốc nhưng chỉ 24% xe có đầy đủ thông tin truy xuất nguồn gốc từ trang trại đến lò giết mổ, số còn lại chưa có thông tin ở lò giết mổ.

Theo thống kê của Sở Công Thương, trong tổng số 9.776 con heo bán về TP HCM trong đêm 15 rạng sáng 16-10 (tiêu thụ cả ở kênh phân phối hiện đại lẫn truyền thống), chỉ có 2.905 con (tương đương 29%) có đầy đủ thông tin truy xuất nguồn gốc tại chợ đầu mối. Số lượng heo được kích hoạt cung cấp thông tin tại cơ sở chăn nuôi là 8.580 con, chiếm 85% nhưng về đến cơ sở giết mổ chỉ còn 5.563 con, tương đương 55%.

Thiếu thông tin lò mổ

Trong khi đó, tại cơ sở giết mổ Bình Tân (quận Bình Tân), nơi giết mổ tập trung có sản lượng tăng gần 50%, từ 1.000 con lên 1.400-1.500 con/ngày sau khi cơ sở Xuyên Á tạm ngưng hoạt động, theo ghi nhận của phóng viên trong đêm 15-10, cơ sở nhận 27 xe chở heo về đây để giết mổ, sản lượng 1.435 con. Trong số này, theo thống kê của Trạm Thú y Bình Tân (tại cơ sở), có 1.001 con chiếm gần 70% có thông tin truy xuất nguồn gốc đầy đủ và đúng theo đề án, 70 con có đeo vòng nhưng thông tin không đầy đủ và 344 con (gần 24%) không tham gia đề án.

Sau khi heo được mổ xong rất ít chủ hàng cập nhật thông tin tiếp trên hệ thống, một số xe chở thịt heo từ cơ sở Bình Tân chuyển đi các chợ đầu mối không có niêm phong vòng màu trắng theo quy định của đề án. Một số xe chở thịt trong nội thành TP HCM không được kẹp chì.

Theo giải thích của đại diện Chi cục Thú y TP HCM, quy định chung trong vận chuyển sản phẩm động vật nội thành không cần giấy chứng nhận kiểm dịch hay niêm phong. Còn vòng màu trắng của đề án, để kích hoạt thì chủ hàng phải cập nhật trên hệ thống điểm đến tiếp theo của lô heo. Tuy nhiên, các chủ hàng vì nhiều lý do đã không thực hiện thao tác này nên lực lượng thú y không có cách nào kích hoạt được. Thay vào đó, tổ thú y tại cơ sở giết mổ đã đề nghị các thương nhân làm bản cam kết thực hiện đề án. Và trong đêm 15 rạng sáng 16-10, cán bộ thú y cũng đã nhắc nhở nhiều trường hợp chủ các dây chuyền giết mổ không kích hoạt đầy đủ thông tin khi vận chuyển xuất thịt ra khỏi cơ sở giết mổ.

Ghi nhận của phóng viên tại cơ sở Bình Tân cho thấy hoạt động giết mổ được thực hiện trong thời gian rất ngắn để đưa kịp hàng ra chợ đầu mối. Do đó từ công nhân đến cán bộ thú y đều làm việc với cường độ rất cao. Tại đây có 7 dây chuyền giết mổ hoạt động liên tục. Có 4 cán bộ thú y trực tại đây, với sản lượng 1.435 con heo được mổ, riêng việc đóng dấu kiểm soát giết mổ mỗi cán bộ phải thực hiện trên 21.50 lần (mỗi mảnh heo đóng 3 dấu ở các vị trí mông, lưng, vai, mỗi con 6 dấu) chưa kể các thao tác khác.