Cho vay tiêu dùng – Đòn bẩy tăng trưởng kinh tế

Cho vay tiêu dùng góp phần kích thích tăng trưởng. Ảnh Quỳnh Hương

Năm 2017, Chính phủ đã phải giao chỉ tiêu cho ngành dầu khí tăng thêm sản lượng khai thác 1 tấn dầu thô để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,7%.

Hiệu quả hơn tăng khai thác dầu thô

Khi đề xuất giải pháp tăng khai thác dầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) đã phải cân nhắc rất kỹ bởi khai thác tài nguyên sẽ không phải lời giải bền vững cho tăng trưởng. Việc gia tăng lượng khai thác dầu hiện tại được xác định chỉ là giải pháp tình thế mang tính ngắn hạn, khi những động lực tăng trưởng mới chưa hình thành rõ ràng.

Thế nhưng giá trị đóng góp của dầu thô vào tăng trưởng ngày càng giảm đi. Theo chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, chỉ cần tăng 1% tiêu dùng nội địa cũng đã có hiệu quả gấp hơn 4 lần việc khai thác thêm 1 triệu tấn dầu. "Nếu kích thích tiêu dùng thêm 1%, nền kinh tế sẽ có thêm 38.000 tỷ đồng, gấp hơn 4 lần so với con số ước tính 9.200 tỷ đồng nếu khai thác được thêm 1 triệu tấn dầu", ông Lực phân tích.

Trong khi đó, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển vàng nhờ những điều kiện lý tưởng như nền kinh tế đang trong giai đoạn phát triển, quy mô dân số đạt ngưỡng gần 95 triệu dân với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động chiếm 52%. Nhóm lao động có xu hướng chi tiêu vượt mức lương, đồng thời chuyển đổi hành vi từ tiết kiệm sang mua sắm và chuyển từ việc sử dụng tiền mặt sang tín dụng tiêu dùng.

Theo báo cáo StoxPlus, tính đến cuối 2016, tổng dư nợ cho vay của toàn ngành tài chính tiêu dùng đạt 26,55 tỉ USD, tổng dư nợ cho vay/GDP đạt mức 9,8%. Trong khi đó tại Việt Nam, sự ra đời của công ty tài chính (CTTC) và dịch vụ cho vay tiêu dùng đã thực sự giúp 4 bên được hưởng lợi: khách hàng được sử dụng sản phẩm ngay mà không phải mất thời gian tiết kiệm, chờ đủ tiền mới mua; nhà cung cấp và nhà sản xuất có thể tăng doanh số bán hàng, quay vòng vốn nhanh hơn giúp thúc đẩy sản xuất; các CTTC sẽ ngày càng mở rộng thị phần, tăng trưởng doanh thu.

Vẫn còn nhiều rào cản

Theo tính toán, dư địa của thị trường cho vay tiêu dùng còn rất lớn. Kết quả khảo sát của Viện Quản trị Kinh doanh với hơn 2.000 người tiêu dùng trên địa bàn 12 tỉnh, thành phố, được công bố gần đây cho thấy có hơn 62% người được phỏng vấn trả lời chưa bao giờ vay tiêu dùng do không muốn mang nợ và lo ngại về điều kiện vay vốn. Hơn 53% có quan điểm chỉ đi vay trong trường hợp bất đắc dĩ. Tuy nhiên, có gần 48% người chưa từng đi vay có quan điểm sẵn sàng hoặc chấp nhận việc đi vay để tiêu dùng nếu thấy cần thiết.

Thị trường tài chính cho vay tiêu dùng bắt đầu phát triển mạnh trong 5 năm gần đây, bắt nguồn từ những thay đổi lớn trong thói quen của người tiêu dùng và nhu cầu cao về tín dụng bất động sản của tầng lớp thu nhập trung bình. Trong đó, thói quen vay mượn từ người thân, bạn bè hoặc thị trường tài chính không chính thống, đã dần chuyển dịch sang vay từ các công ty tài chính. Xu hướng thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân đang tạo ra những động lực thúc đẩy sự phát triển của thị trường cho vay tiêu dùng tại Việt Nam. Các chuyên gia cho rằng bên cạnh những lo ngại về nợ công, nhiều vấn đề không hợp lý, đã đến lúc cần có cái nhìn tích cực hơn để kích thích tài chính tiêu dùng phát triển nhanh và mạnh. Việt Nam đang ở trong giai đoạn dân số vàng nên nhu cầu tiêu dùng là rất lớn. Chi cho tiêu dùng đang chiếm tới gần 75% tổng sản phẩm nội địa (GDP), một mức rất lớn so với các quốc gia khác.

Theo ông Nguyễn Tú Anh, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), mặc dù nhu cầu đối với vay tiêu dùng được đánh giá là ở mức cao nhưng thị trường cho vay tiêu dùng vẫn còn có những rào cản để có thể phát triển. Người vay tiêu dùng vẫn dễ bị tổn thương nếu thiếu thông tin khi tiếp cận các nguồn vay, vì thế cần có giải pháp phát triển an toàn, cân bằng sao cho không tác động quá lớn đến người dân nếu rủi ro xảy ra.