Thanh - kiểm tra Vinamit liên tục, Bình Dương nói gì?

Công ty CP Vinamit (gọi tắt là Vinamit) mở nhà máy chế biến nông sản sấy khô tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương từ rất sớm, năm 1996. Gần 25 năm qua, doanh nghiệp (DN) này đều đặn đóng góp cho địa phương thông qua nộp thuế, tạo việc làm cho lao động tại chỗ, giải quyết đầu ra cho nông sản trong tỉnh (cùng nhiều tỉnh, thành khác)...

Bới lông tìm vết

Tiếp tục hưởng ứng chủ trương mời gọi đầu tư của tỉnh Bình Dương, nhất là vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao - nông nghiệp hữu cơ, nhằm tạo giá trị gia tăng nhiều hơn và phát triển bền vững, Vinamit tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất tại địa bàn này bằng cách đầu tư cho vùng nguyên liệu ở xã Phước Sang, huyện Phú Giáo. Từ năm 2002, Vinamit mua lại nông trại trồng cây ăn trái (diện tích hơn 152 ha) của Trường ĐH Cần Thơ ở đây. Năm 2007, UBND tỉnh Bình Dương cho phép Vinamit chuyển từ hình thức thuê đất trả tiền hằng năm sang giao đất lâu dài có thu tiền sử dụng đất và vào ngày 20-12-2007, Vinamit đã nộp đủ một lần tiền sử dụng đất hơn 32 tỉ đồng vào ngân sách tỉnh.

Từ đó đến nay, DN này đã đầu tư thêm hàng trăm tỉ đồng làm trang trại Vinamit Organic Farm, cải tạo đất vi sinh, trồng cây ăn trái, rau sạch, chăn nuôi hữu cơ, xây dựng nhà xưởng, phân khu bảo quản - chế biến..., đồng thời tuyển dụng đội ngũ kỹ sư, công nhân lao động ngày đêm làm việc. Mấy năm nay, nông trại đã có thành phẩm gây chú ý trên thương trường. Đặc biệt, nông phẩm hữu cơ là kết quả từ quá trình đầu tư bài bản, công phu của Vinamit đã trải qua nhiều cuộc kiểm định quốc tế ngặt nghèo để đạt các chứng nhận Organic USDA (Mỹ), Organic EU (Liên minh châu Âu), Organic China (Trung Quốc).

Đùng một cái, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tỉnh Bình Dương tiến hành kiểm tra Vinamit Organic Farm. Nguyên nhân khá mơ hồ, được giải thích là từ kiến nghị của "một cử tri" xã Phước Sang (huyện Phú Giáo) nêu ý kiến trước kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh Bình Dương khóa IX, "đề xuất tỉnh xem xét thu hồi đất của Vinamit để quy hoạch khu dân cư tập trung dọc hai tuyến đường ĐH.504 và 508, nhằm tạo tiềm lực phát triển kinh tế - xã hội của địa phương".

Kết luận kiểm tra số 102/KL-STNMT của Sở TN-MT tỉnh Bình Dương về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong lĩnh vực đất đai đối với Vinamit thể hiện: Vinamit có đầy đủ cơ sở pháp lý sử dụng lâu dài (40 năm) hơn 152 ha đất nông trại ở xã Phước Sang; về hiện trạng: DN đang sử dụng làm đất trồng cây ăn trái và dựng xưởng, nhà kho, nhà kính, chuồng trại… đúng với dự án đăng ký; so với quy hoạch sử dụng đất huyện Phú Giáo (được UBND tỉnh Bình Dương phê duyệt) thì phù hợp quy hoạch đất nông nghiệp.

Không chỉ ra được sai phạm nào của Vinamit trong việc chấp hành các quy định pháp luật về đất đai, Kết luận số 102/KL-STNMT lại ghi: "Hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp chưa có đóng góp vào ngân sách để phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương".

Ông Nguyên Lâm Viên, Tổng Giám đốc Vinamit, thở dài: "Câu kết luận rất chung chung, võ đoán. Vinamit đóng thuế đều đặn cho tỉnh Bình Dương, số thuế tăng mỗi năm; ngoài ra còn tạo việc làm và tiêu thụ nông sản, tham gia công tác xã hội…, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển địa phương về nhiều mặt. Bảo chúng tôi "chưa có đóng góp vào ngân sách", thật không thể hiểu nổi!".

Đáng nói hơn, sau kiểm tra, Sở TN-MT kiến nghị UBND tỉnh Bình Dương giao Thanh tra tỉnh chủ trì phối hợp các sở, ngành thanh tra toàn diện dự án nông nghiệp của Vinamit. UBND tỉnh liền có công văn chỉ đạo Thanh tra tỉnh và các sở, ngành vào cuộc theo kiến nghị nói trên của Sở TN-MT.

Rau cải được trồng theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ ở trang trại Vinamit Organic Farm, sản phẩm đã được bán ra thị trường. Ảnh: KHƯU ĐẠT

Nói không đi đôi với làm

Trước tình hình đó, Vinamit cầu cứu các hội, ngành có chức năng bảo vệ DN. Chuyện đến tai Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Nội vụ tiến hành thanh tra công vụ hoạt động thanh tra DN của tỉnh Bình Dương. "Khi đã cho DN thuê đất và họ đã trả tiền sử dụng đất một lần thì sử dụng hiệu quả đất hay không là việc của DN, không còn là việc của địa phương nữa. Cần làm rõ đúng - sai trong trường hợp này bởi nếu làm không nghiêm sẽ tạo tiền lệ cho các địa phương khác gây khó dễ cho DN, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh nói chung" - ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Giải thích với báo giới, lãnh đạo Sở TN-MT tỉnh Bình Dương nói sở làm theo kiến nghị của cử tri và chỉ đạo của UBND tỉnh (!). Đại diện lãnh đạo CLB Hàng Việt Nam chất lượng cao - nơi Vinamit là một thành viên - thắc mắc: "Tỉnh Bình Dương mời gọi đầu tư và cam kết tạo mọi điều kiện cho DN làm ăn đúng pháp luật. Nhưng qua vụ này thì thấy nói không đi đôi với làm. Đó là chưa kể DN đang còn lao đao vì Covid-19 mà lại bị thanh - kiểm tra kiểu này sao họ sống nổi!".

Trước sự lên tiếng của báo chí, chuyên gia kinh tế, các hội - ngành và VCCI, mấy ngày qua, hoạt động thanh tra tại Vinamit Organic Farm tạm dừng (chưa nêu lý do chính thức). Bình luận về trường hợp này, chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh nói: "Bình Dương từng là điển hình tiêu biểu về thu hút đầu tư. Đừng vì "lợi ích nhóm" mà làm trái cam kết, mất hình ảnh của tỉnh nhà. Tuyệt đối không để DN chịu oan sai, bị thu hồi đất rồi sau đó đất ấy được giao cho nhà đầu tư bất động sản đem phân lô bán nền, như đã từng xảy ra ở một vài nơi khác".