Tích tụ đất đai phải bảo đảm quyền lợi các bên

Ngày 14-4, tại tỉnh Vĩnh Phúc, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chủ trì Hội nghị “Giải pháp tích tụ tập trung đất đai phục vụ phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp”.

Phục vụ nền nông nghiệp hiện đại

Báo cáo tại hội nghị, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết thời gian qua, nhiều hình thức tích tụ, tập trung ruộng đất được triển khai đa dạng, bước đầu đạt được những kết quả tích cực như dồn điền đổi thửa, chuyển nhượng - cho thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Đến nay, đã có nhiều mô hình sử dụng đất (trang trại, hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp - DN) và phương thức tích tụ, tập trung đất đai có hiệu quả, tiêu biểu là các tỉnh Vĩnh Phúc, Thái Bình, Hà Nam, Nghệ An, An Giang...

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết mục tiêu của Chính phủ là xây dựng một nền nông nghiệp quy mô lớn, hiện đại; năng suất, chất lượng cao, thông qua ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến. “Để đạt được mục tiêu này, một trong những đòi hỏi là phải tích tụ, tập trung được quỹ đất phù hợp tổ chức sản xuất” - Phó Thủ tướng khẳng định.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Hà Nam Nguyễn Đình Khang, khi tích tụ ruộng đất phải đặt lợi ích của người dân lên trên hết, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho họ. “Lắng nghe nguyện vọng của người dân, tạo điều kiện cho các hộ có nhu cầu thực sự về đất nông nghiệp, tạo quỹ đất nông nghiệp, sẵn sàng chuyển các hộ sang vị trí khác hoặc chuyển đổi cho các hộ có nhu cầu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao...” - ông Khang nói.

Đại diện cho DN, ông Trần Kiên Cường, Giám đốc Phát triển dự án của Vingroup, nhìn nhận vai trò của chính quyền địa phương là rất quan trọng trong việc kết nối DN với người dân cũng như tham gia giám sát việc thực hiện những thỏa thuận, cam kết trong quá trình tích tụ, tập trung đất đai. Ông Cường phân tích: Nếu thuê đất của hơn 1.000 hộ dân nhưng vài hộ phá hợp đồng thì toàn bộ dự án gặp sẽ vấn đề. Khi chính quyền đứng ra tích tụ rồi cho DN thuê lại thì chưa có khuôn khổ pháp lý để triển khai thực hiện. Đồng thời, việc ghi nhận tài sản gắn liền với đất theo thời hạn nào? Thời hạn của người dân được cấp sử dụng đất hay thời hạn của dự án?” - ông Cường băn khoăn.

PGS-TS Trần Thị Minh Châu, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng việc tích tụ, tập trung đất đai quy mô lớn phải bắt nguồn từ hiệu quả sản xuất chứ không phải cứ có đất đai quy mô lớn là hiệu quả. Khi đưa ra giải pháp tích tụ, tập trung đất đai phải đứng trên lợi ích và bảo đảm đời sống cho nông dân; phải có chế định hợp đồng, bình đẳng giữa nông dân với DN. “Các hình thức tích tụ, tập trung ruộng đất cũng cần rất đa dạng. Nhất là có quy định để ngăn chặn người có tiền tích tụ ruộng đất nhằm ẩn giấu tài sản chứ không phải để sản xuất” - bà Châu đề nghị.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chủ trì hội nghị về tích tụ, tập trung đất đai phát triển nông nghiệp vào ngày 14-4 Ảnh: ĐÔNG BẮC

Không chạy theo phong trào

Thể hiện thái độ cẩn trọng, ông Nguyễn Mạnh Hiển, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng việc tích tụ, tập trung ruộng đất nhất định phải thực hiện theo quy hoạch, không vội vàng triển khai một cách tràn lan, phong trào. “Đối với DN thì phải lập dự án sử dụng đất đai. Hơn nữa, tài sản trên đất thì luật phải cho phép được thế chấp vì đầu tư rất lớn. Cần rà soát lại tất cả các mô hình để có hướng xử lý, giải quyết điều chỉnh Luật Đất đai hiện hành” - ông Hiển góp ý.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng bên cạnh những kết quả đạt được, chính sách quản lý đất đai vẫn còn nhiều điểm tồn tại cần khắc phục. Quy định hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản đối với hộ gia đình, cá nhân (thông qua nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho, xử lý nợ) chưa khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai để phát triển những trang trại sản xuất hàng hóa quy mô lớn; có trường hợp còn gây khó khăn cho DN, người dân. Việc tiếp cận đất nông nghiệp của các DN còn gặp khó khăn do quy hoạch chưa rõ, kế hoạch sử dụng đất ở nhiều nơi chưa phù hợp. Việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất; thu hồi đất của các hộ gia đình không có nhu cầu sản xuất nông nghiệp còn nhiều khó khăn. Tình trạng sử dụng đất không hiệu quả vẫn còn nhiều.

Phó Thủ tướng khẳng định tích tụ, tập trung ruộng đất phải dựa trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gắn với tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp nói riêng, tái cấu trúc nền kinh tế nói chung. Việc tích tụ, tập trung ruộng đất phải tuyệt đối tránh hình thức, phong trào. “Nếu tích tụ, tập trung ruộng đất một cách hình thức, phong trào, không căn cứ vào nhu cầu của thị trường, năng lực của chủ thể thì chắc chắn sẽ thất bại” - Phó Thủ tướng nói.