Trốn thuế bằng chiêu “lỗ giả, lãi thật”

Tổng cục Thuế vừa kết thúc đợt thanh tra, kiểm tra giá chuyển nhượng tại 122 doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thuộc 23 địa phương trên cả nước trong giai đoạn từ năm 2007 đến 2012.

Đụng đâu cũng thấy sai phạm

Trước đó, Tổng cục Thuế đã tổng rà soát kết quả kinh doanh những năm gần đây đối với 5.531 DN FDI, kết quả cho thấy có 3.175 DN lỗ lũy kế nhiều năm liền nhưng đa số vẫn tiếp tục mở rộng sản xuất kinh doanh, tăng trưởng doanh thu. Các DN này hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực dệt may, chế biến nông - lâm - thủy sản, da giày… Vào thời điểm năm 2010-2011, lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu của các DN trong diện thanh tra, kiểm tra chỉ đạt hơn 10%/năm. Có những địa phương như TP HCM, Lâm Đồng, tỉ lệ DN FDI khai lỗ chiếm hơn 50%.

Báo cáo của Thanh tra Chính phủ trong việc chấp hành pháp luật về thu nộp ngân sách nhà nước tại khu chế xuất và DN chế xuất ở Hà Nội, TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai được công bố mới đây cũng điểm mặt hàng loạt sai phạm của các DN FDI. Theo đó, qua kiểm tra 399 DN tại thời điểm ngày 31-12-2011, cơ quan này phát hiện 57% DN không phát sinh doanh thu hoặc hạch toán lỗ, không lãi, thậm chí có DN lỗ lũy kế nhiều năm liên tục. Cụ thể, trong 125 DN hạch toán lỗ có tới 36 DN lỗ 3 năm liên tiếp với mức lỗ lũy kế hơn 2.800 tỉ đồng, 69 DN lỗ 2 năm liên tiếp với tổng mức 1.829 tỉ đồng. Một nghịch lý là tốc độ tăng doanh thu hằng năm của các DN này vẫn cao và hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục được mở rộng, ngay cả khi số lỗ vượt quá vốn chủ sở hữu.

Thiếu giải pháp

Thanh tra Chính phủ cho rằng những dữ liệu thông tin trên là biểu hiện của việc chuyển giá nhưng do không xác minh được thông tin đầu ra đối với các DN FDI nên cơ quan thuế không đủ cơ sở để xem xét, xử lý. Kết thúc đợt thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý về kinh tế hơn 36.000 tỉ đồng.

Tương tự, các đợt thanh tra, kiểm tra chống chuyển giá của ngành thuế cũng phát hiện các biểu hiện chuyển giá nhưng không có căn cứ xử phạt do hệ thống thông tin, dữ liệu phân tích các hành vi chuyển giá còn thiếu, trong khi thủ đoạn chuyển giá rất tinh vi với quy mô toàn cầu. Hoạt động chuyển giá là một thách thức không chỉ đối với cơ quan thuế Việt Nam mà còn đối với các nền kinh tế hiện đại như Mỹ, Úc… Bên cạnh đó, xử lý hành vi chuyển giá còn phải cân nhắc vì ảnh hưởng đến hoạt động thu hút vốn FDI của quốc gia.