Vẫn còn mua đuổi, bán tháo

Từ những bước đi chập chững ban đầu, sau 15 năm, thị trường chứng khoán (TTCK) đã đóng góp rất lớn trong việc huy động vốn cho nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp (DN) đã tăng vốn gấp đôi sau khi niêm yết, có DN tăng gấp vài lần, thậm chí hàng chục lần.

Điển hình như Tập đoàn Vingroup - VIC, vốn điều lệ ngày mới lên sàn chỉ 800 tỉ đồng nhưng nay lên đến 14.546 tỉ đồng. Còn Công ty CP Cơ điện lạnh (REE) ngày lên sàn vỏn vẹn 150 tỉ đồng, nay đạt đến 2.700 tỉ đồng... Một thống kê cho thấy TTCK đã giúp Chính phủ và các DN huy động khoảng 2 triệu tỉ đồng vốn cho đầu tư phát triển.

Cái được lớn nhất của chứng khoán là giúp tăng cường đáng kể sự minh bạch trong kinh doanh, giúp những DN quy mô nhỏ lớn mạnh gấp nhiều lần và sẵn sàng tham gia sân chơi quốc tế; giúp đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa các DN nhà nước có quy mô lớn.

Dù vậy, nếu nhìn ra các nước trong khu vực thì TTCK của Việt Nam vẫn còn quá nhỏ bé, vốn hóa mới bằng 31% GDP (trong đó sàn HoSE chiếm 88%). Việc có quá nhiều nhà đầu tư cá nhân, nhỏ lẻ, thường chạy theo tâm lý mua đuổi, bán tháo, khiến thị trường tăng trưởng thiếu bền vững.

Tổng giám đốc một công ty chứng khoán cho rằng TTCK cần những nhà đầu tư tổ chức là những định chế tài chính mạnh, chiếm đa số trong cơ cấu tài sản của thị trường thay vì dựa vào các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, có xu hướng thích đầu tư kiểu may rủi.

Giải pháp căn cơ để thúc đẩy thị trường, thu hút nguồn vốn ngoại như thông điệp của Thủ tướng Chính phủ là cải cách thể chế để thúc đẩy tính sáng tạo và năng lực cạnh tranh của DN, xây dựng cộng đồng DN tư nhân chất lượng, góp phần nâng cao chất lượng hàng hóa trên TTCK. Về phía cơ quan quản lý, cần thiết lập kỷ cương trên thị trường nhằm bảo đảm chất lượng hàng hóa, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

Một nghịch lý trên thị trường hiện nay cũng cần được tháo gỡ là nhà đầu tư đang chịu thiệt về thuế so với các kênh đầu tư khác. Thu nhập cổ tức hoặc trái tức, nhà đầu tư vẫn chịu thuế thu nhập cá nhân 5%, trong khi thu nhập từ lãi tiền gửi ngân hàng và bảo hiểm nhân thọ không phải chịu thuế tương tự. Theo các chuyên gia, mức thuế này nhìn có vẻ thấp nhưng lại ảnh hưởng lớn đến nhà đầu tư có ý định tích lũy tài sản trên thị trường khiến chứng khoán khó cạnh tranh với các kênh đầu tư khác.

Một khi TTCK không hấp dẫn được nguồn vốn dài hạn trong khi nguồn vốn ngắn hạn chiếm phần lớn giao dịch sẽ khiến thị trường thường xuyên có những biến động và sự rủi ro cao hơn.