Kỹ năng sống: Bảo vệ trẻ khỏi đuối nước và nguy cơ "bắt cóc online"

Trẻ em ngày nay thường thành thạo công nghệ từ sớm, nhưng lại thiếu kỹ năng sống để tự bảo vệ bản thân trước những tình huống nguy hiểm. Vụ việc 2 trẻ em đuối nước tại giếng làng xã Đồng Nhân - TP Hà Nội vào cuối tháng 7-2025 là một ví dụ về khoảng trống này. 

Việc trang bị cho trẻ những kỹ năng sống cơ bản là điều cần thiết, giúp các em ứng phó rủi ro trong cuộc sống hàng ngày. Hãy cùng nhau nâng cao nhận thức và chuẩn bị cho trẻ em một tương lai an toàn hơn.

Theo số liệu của Cục Trẻ em, mỗi năm Việt Nam ghi nhận gần 2.500 vụ đuối nước, cướp đi sinh mạng khoảng 2.000 trẻ - cao gấp 10 lần so với trung bình nhiều quốc gia đang phát triển. Thực trạng này cho thấy việc phổ cập kỹ năng bơi lội và kỹ năng an toàn dưới nước cho người dân, đặc biệt là trẻ em, là vấn đề cấp thiết.

Tuy nhiên, việc dạy kỹ năng thoát hiểm, sơ cứu, bơi lội… thường bị xếp sau cùng ở trường học, thậm chí không nằm trong kế hoạch giáo dục của nhiều trường và gia đình.

Do vậy, việc trang bị các kiến thức xử lý tình huống, kỹ năng sống vào chương trình học và sinh hoạt gia đình không chỉ là yêu cầu của giáo dục hiện đại, mà còn là trách nhiệm của xã hội. Chỉ khi mọi bên cùng vào cuộc, việc giáo dục kỹ năng sống mới đạt hiệu quả và hạn chế những hậu quả đáng tiếc. Trẻ em cần được rèn luyện kỹ năng ứng phó từ sớm: kỹ năng thoát hiểm, kỹ năng bơi cơ bản, sơ cứu ban đầu, gọi trợ giúp...

Không chỉ trẻ em, nhiều người lớn cũng chưa được đào tạo bài bản về sơ cứu, xử lý tai nạn hoặc các tình huống nguy cấp. Thực tế, nhiều vụ tai nạn thương tâm đã chứng minh việc thiếu kỹ năng xử lý tình huống ở người lớn có thể khiến hậu quả nghiêm trọng hơn. Việc tỉnh táo và thao tác đúng lúc của người lớn đôi khi là yếu tố quyết định sự sống - chết. 

Theo các chuyên gia, sự cố một phần do sông thiếu rào chắn và biển báo, phần khác do thiếu cảnh giác, kỹ năng xử lý tình huống và đánh giá rủi ro ở trẻ. 

Giám đốc Trung tâm Thể thao dưới nước Yết Kiêu, ông Chung Tấn Phong, cho biết: "Chương trình bơi an toàn phòng chống đuối nước trẻ em là một trong những hoạt động trọng tâm, được sự quan tâm chỉ đạo của Thành ủy, UBND TP HCM cùng các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn thành phố nhiều năm qua". 

Đáng lo ngại hơn, "bắt cóc online" đang nổi lên như một mối nguy mới, khiến nhiều gia đình bất an. Kẻ xấu lợi dụng mạng xã hội, trò chuyện video hay game trực tuyến để tiếp cận, tạo dựng niềm tin với trẻ. Nếu thiếu kỹ năng nhận diện và phòng tránh, trẻ có thể rơi vào những tình huống nguy hiểm khó lường.

Nhà Thiếu nhi TP HCM không chỉ là nơi vui chơi mà còn là "trường học kỹ năng sống" cho hàng ngàn trẻ em mỗi năm. Tại đây, các lớp chuyên biệt giúp trẻ rèn luyện từ những kỹ năng thiết yếu như tự chăm sóc bản thân, giao tiếp – ứng xử, làm việc nhóm, giải quyết mâu thuẫn cho tới tư duy phản biện. 

Hệ thống câu lạc bộ đa dạng – từ năng khiếu, thể thao, nghệ thuật đến khoa học – tạo môi trường để trẻ vừa khám phá sở trường, vừa rèn luyện tính độc lập và khả năng phối hợp tập thể. Các hoạt động ngoại khóa như tham quan, dã ngoại, tình nguyện hay hội thi còn mở rộng vốn sống, giúp trẻ trải nghiệm thực tế và tích lũy "kỹ năng mềm" làm hành trang cho tương lai. 

Võ sư Thái Thị Kim Yến - HLV bộ môn Aikido tại Nhà Thiếu nhi TP HCM, nhìn nhận: “Người lớn cần phải chủ động quan sát con em mình sát sao, tìm những lớp phù hợp để các em tham gia. Các em nên chơi thể thao nhiều hoặc học những lớp ca múa để tham gia sinh hoạt tập thể, giao tiếp với bạn bè, có những thời gian sống lành mạnh”. 

Trẻ học nhanh nhất qua quan sát, vì vậy người lớn cần là tấm gương, biết xử lý tình huống khéo léo. Trong các tình huống nguy hiểm như cháy, đuối nước hay tai nạn, sự tỉnh táo và kỹ năng của người lớn quyết định trực tiếp việc an toàn của trẻ. 

Kỹ năng sống còn giúp người lớn hiểu tâm lý trẻ, kịp thời phát hiện nguy cơ, đồng thời cập nhật kiến thức ứng phó với các mối đe dọa mới như bạo lực mạng hay "bắt cóc online". Khi người lớn chủ động rèn luyện, họ không chỉ bảo vệ bản thân mà còn tạo ra một môi trường sống an toàn, tích cực, giúp trẻ phát triển toàn diện cả thể chất lẫn tinh thần.