Săn cá cóc trên sóng nước miền Tây

Quanh năm, lấy xuồng làm nhà, trăng sao làm bầu bạn, cuộc đời mưu sinh của họ lênh đênh theo sóng nước.

Thức thâu đêm

Chập choạng tối, nữ ngư phủ Nguyễn Thị Diễm (44 tuổi ở cồn Bình Thạnh, Châu Thành, An Giang) thúc giục chồng nhanh tay khởi động máy đuôi tôm băng chiếc xuồng rẽ nước đến ngã ba sông Chắc Cà Đao. Cơn gió ràn rạt bất chợt của những ngày cuối tháng 4 thổi mạnh làm tấm cà rèm run phần phật, chị Diễm cười: “Hôm nay trời nổi gió chuyển mưa, giăng lưới khó khăn lắm”.

Đằng xa, tiếng máy nổ lạch phạch, chị Diễm nhá chiếc đèn pha lia lịa như báo hiệu mình đang bủa lưới để người ta tránh va chạm. Chị Diễm cho biết: “Giăng lưới ban đêm phải cẩn thận, không được lơ là khi có ghe tàu chạy ngang. Nếu mình không báo tín hiệu thì những chiếc máy công suất lớn chạy chém đứt tan nát cả mành lưới, coi như công cốc”.

“Sóng nước tròng trành, nguy hiểm lắm. Hôm nào trúng mánh, dính được con cá to thì kiếm sống khỏe. Hôm nào cá dính ít thì lỗ tiền xăng. Nghề “bà cậu” là vậy. Trúng, thất bất chợt, biết đâu mà lường trước được chú em ơi”- chị Diễm trầm ngâm.

Gắn chặt với nghề “bà cậu” lâu năm, nhiều ngư dân có kinh nghiệm nói rằng, phải chọn ngày xuất hành cúng “thần sông” thì mới giăng dính được cá ngon. Thấy chúng tôi thắc mắc, chị Diễm phân trần: “Ngư dân nào cũng có tín ngưỡng dân gian, nên ai cũng kiêng cử từng lời ăn tiếng nói. Mỗi lần xuống lưới phải chọn ngày tốt cúng vịt hoặc trái cây. Nhiều người xuống lưới những ngày đầu bắt được nhiều cá cóc, cá bông lau, rồi mua đầu heo về cúng. Nghề hạ bạc là vậy!”.

Vui khi cá đầy khoang

Thông thường, từ sau Tết đến tháng 3 âm lịch là ngư dân bắt đầu chộn rộn mang ngư cụ ra sông Chắc Cà Đao, Vàm Nao và sông Hậu để khai thác cá bông lau. Năm nay, nguồn cá bông lau giảm đáng kể, nhưng bù lại ngư dân trúng mùa cá cóc và cá mè vinh.

Phân tay lưới vun vút lên chiếc xuồng cui, anh Nguyễn Ngọc Lợi (năm Lợi, 47 tuổi, ngụ huyện Châu Thành) rất phấn khởi vì dính được 2-3 con cá cóc, loại từ 1-2kg/con. Hơn 18 năm trong nghề hạ bạc, năm Lợi biết rất rành những khúc sâu cạn trên sông Chắc Cà Đao này.

Không những vậy, năm Lợi còn được mệnh danh là tay “sát cá cự phách” được dân trong nghề nể phục. Mỗi lần xuất bến giăng lưới, anh chỉ cần nhìn con nước và đón ngọn gió là biết cá có ít hay nhiều. Vào mùa cá bông lau, mỗi đêm anh Lợi giăng lưới dính ít nhất 1 con, loại 4-5kg/con. Mùa cá cóc, năm Lợi giăng dính mỗi ngày từ 4-5 con.

Niềm vui được mùa cá cóc

Sau một đêm vất vả, chiếc xuồng của năm Lợi, chị Diễm và những ngư phủ khác thu hoạch được nhiều cá ngon.

Tấp vào bến chợ còn sớm, cánh đàn ông tranh thủ ngả lưng thiêm thiếp giấc nồng, các chị thì lỉnh kỉnh xách cá lên chợ bán.

Vài năm gần đây, khi nguồn cá sông giảm mạnh do tác động của môi trường tự nhiên và vấn nạn xuyệt, cào điện nên chuyện mưu sinh của bà con nghèo gặp không ít khó khăn. Nếu trước đây, nguồn cá cóc nhiều, nhiều người không thèm ăn do thịt có xương hình chữ y. Ngày nay, loài cá này được xem là đặc sản trong thực đơn của nhà hàng, có giá rất cao. Nhờ vậy ngư phủ có thu nhập tương đối ổn định. “Loài cá này xuất hiện từ tháng giêng đến cuối tháng 5 âm lịch. Khi con nước trên sông chuyển màu xanh trong thì cá cóc cỡ lớn xuất hiện nhiều lắm”- năm Lợi nói.

Hàng đêm, sông Chắc Cà Đao có 20 xuồng giăng lưới đánh bắt cá. Những năm trước, cá còn nhiều, có đến 50-60 xuồng. Do nguồn cá ngày càng cạn kiệt nên nhiều người đã bỏ nghề hạ bạc để lên bờ tìm kiếm việc làm khác.

Tờ mờ sáng, tại chợ An Châu (người dân quen gọi là chợ Chắc Cà Đao), nghe tiếng tát nước khua rột rạt vào mạn xuồng, làm náo nhiệt cả một bến chợ quê. Xách chiếc vợt đầy cá cóc lên chợ cân cho bạn hàng, chị Nguyễn Thị Phượng, ngụ xã Bình Hòa (Châu Thành) cho biết: “Hôm nay ông xã tui giăng lưới trúng được mẻ cá cóc cả chục con, bỏ sở hụi kiếm bạc triệu hà nghen. Nhờ vậy mà có đồng ra, đồng vô, nuôi sấp nhỏ ăn học”.

Chị Thu Vân, một bạn hàng chuyên mua bán cá ngon tại chợ An Châu, nói sang sảng: “Hiện đang vô mùa cá cóc. Cá cóc từ 1,5-2kg có giá từ 150.000-160.000 đồng (chợ Mỹ Bình giá 250.000 đồng), loại cá cóc từ 1-1,4kg có giá 100.000 đồng (chợ Mỹ Bình có giá 180.000 đồng). Hổm rài, bạn hàng Sài Gòn điện thoại thu mua nườm nượp. Ngư dân có bao nhiêu con họ thu mua hết bấy nhiêu”.

Ngoài kia sông, hàng chục chiếc xuồng lưới chạy ào ào cặp bờ. Bến chợ Chắc Cà Đao ngày càng vui nhộn. Chợ chưa tan, ngư phủ nhanh tay lái chiếc máy đuôi tôm quay về nhà để chuẩn bị cho một ngày mới.