Linh hoạt phương án bồi thường, tái định cư

Bảo đảm quyền lợi người sử dụng đất

. Phóng viên: Thưa ông, Quyết định 68/2024 của UBND TP HCM về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn có những điểm mới nào?

- Ông VÕ TRUNG TRỰC, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP HCM: Có hiệu lực từ ngày 25-9, Quyết định 68/2024 thay thế cho Quyết định 28/2018 của UBND TP HCM về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn và Quyết định 07/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định 28/2018.

Hiện nay, trên địa bàn TP HCM có một số dự án trọng điểm, cấp bách cần phê duyệt ngay phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để triển khai dự án, giải ngân vốn đầu tư công, như dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 2; dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm; dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi... Vì vậy, việc ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố là hết sức cần thiết.

Với Quyết định 68/2024, nội dung về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được quy định chi tiết tại 17 điều - từ điều 4 đến điều 20. Trong đó, 10 điều có nội dung kế thừa và nâng mức bồi thường, hỗ trợ lên so với Quyết định 28/2018 và 7 điều mới hoàn toàn.

Trong 7 điều mới này, có một số nội dung nổi bật như bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở; kéo dài mốc thời điểm sử dụng đất mà người sử dụng đất được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thêm 10 năm so với Quyết định 28/2018 - từ trước ngày 1-7-2004 kéo dài thành trước ngày 1-7-2014.

Theo Luật Đất đai năm 2024, ngoài 6 biện pháp hỗ trợ nêu tại khoản 1 điều 108, UBND cấp tỉnh quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác để bảo đảm có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất đối với người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản cho từng dự án cụ thể.

Căn cứ quy định trên và quy định tại điều 23 Quyết định 68/2024, Sở TN-MT TP HCM đã tiến hành rà soát Quyết định 28/2018, Quyết định 07/2020 và đối chiếu thực tiễn tại thành phố. Sở TN-MT nhận thấy còn nhiều trường hợp hỗ trợ khác khi thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn trong thời gian qua. Vì vậy, ngày 26-9, sở đã có công văn gửi UBND TP HCM đề xuất 22 trường hợp thành phố ủy quyền cho UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác. Như vậy, các điểm mới của Quyết định 68/2024 mang lại quyền lợi và tác động tích cực đến người dân có đất thu hồi để thực hiện các dự án của thành phố.

Nhiều phương án bồi thường

. Thời gian qua, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn TP HCM gặp khó khăn gì? Quy định mới nào có ý nghĩa then chốt thúc đẩy nhanh thu hồi đất?

- Thời gian qua, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện theo Luật Đất đai năm 2013. Nguyên tắc bồi thường được quy định như sau: "Việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất".

Với nguyên tắc này, khi thu hồi đất nông nghiệp của người sử dụng đất, thành phố không có quỹ đất nông nghiệp để bồi thường nên chỉ thực hiện theo phương thức bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể. Do phương thức bồi thường ít đa dạng nên việc triển khai bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gặp khó khăn, nhất là khi thu hồi đất nông nghiệp.

Hiện nay, theo quy định tại Luật Đất đai năm 2024, Nghị định 88/2024 và Quyết định 68/2024, phương thức bồi thường đa dạng hơn. Căn cứ quỹ đất, quỹ nhà và tình hình thực tế, UBND TP HCM quy định tỉ lệ quy đổi, điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở để bồi thường cho người có đất thu hồi.

UBND TP HCM chỉ áp dụng việc bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi trong các trường hợp: thu hồi đất nông nghiệp và bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp (không phải là đất ở); thu hồi đất phi nông nghiệp không phải là đất ở và bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; thu hồi đất ở và bồi thường bằng đất phi nông nghiệp (không phải là đất ở hoặc nhà ở).

Diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi theo tiêu chuẩn là diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi tính theo diện tích đất bị thu hồi, tỉ lệ quy đổi áp dụng theo khoản 4 điều 5 Quyết định 68/2024.

Trường hợp người sử dụng đất có nhiều loại đất đủ điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở thì diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi theo tiêu chuẩn là tổng diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi tương ứng với từng loại đất thu hồi.

Trường hợp diện tích bố trí lớn hơn diện tích đất ở, nhà ở hoặc đất phi nông nghiệp hoán đổi theo tiêu chuẩn thì đối với phần diện tích chênh lệch, hộ gia đình, cá nhân phải thanh toán tiền một lần (không giải quyết trả chậm, trả góp) theo giá đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại vị trí hoán đổi được xác định theo quy định tại Nghị định 88/2024 hoặc giá căn hộ chung cư tái định cư được duyệt của dự án.

Như vậy, khi thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, có nhiều phương án để lựa chọn triển khai, qua đó nâng cao vai trò, trách nhiệm của nhà nước và bảo đảm quyền lợi của người sử dụng đất.

Sớm đi vào cuộc sống

. Sở TN-MT TP HCM đã chuẩn bị gì để triển khai Quyết định 68/2024, thưa ông?

- Để bảo đảm nguồn lực triển khai thực hiện Quyết định 68/2024, Sở TN-MT TP HCM đã rà soát các khu đất thực hiện tạo và khai thác quỹ đất theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng) dọc các tuyến đường vành đai, cao tốc, gồm 22 khu đất có diện tích khoảng 4.971 ha. Cụ thể, tuyến Vành đai 3 với 10 khu đất diện tích khoảng 2.849 ha; tuyến cao tốc TP HCM - Mộc Bài với 8 khu đất diện tích khoảng 462 ha; tuyến Vành đai 4 với 4 khu đất diện tích khoảng 1.659 ha.

22 khu đất trên có khả năng sử dụng để lập dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư phục vụ các dự án đầu tư công, bảo đảm quỹ đất ở, nhà ở tái định cư phục vụ cho phương thức bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi.

Đồng thời, Sở TN-MT tiếp tục phối hợp với Sở Xây dựng rà soát triển khai các dự án để phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố để bảo đảm Quyết định 68/2024 sớm đi vào cuộc sống.