Linh hoạt ứng phó với thương chiến

Việt Nam là quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất trong khu vực ASEAN với Mỹ nên rủi ro thuế quan từ các biện pháp áp thuế của Mỹ có thể ảnh hưởng mạnh mẽ. Điều này sẽ làm tăng chi phí xuất khẩu và làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm Việt, là rủi ro tiềm ẩn.

Rủi ro và cơ hội

Trong một diễn biến mới nhất, Tổng thống Trump hôm 13-2 đã ký một bản ghi nhớ kêu gọi chính quyền của ông xác định "mức thuế (nhập khẩu đối ứng) tương đương đối với từng đối tác thương mại nước ngoài". Điều này có nghĩa, chính quyền Tổng thống Trump có kế hoạch áp thuế quan đối với các quốc gia khác tương ứng với mức thuế mà họ áp đối với hàng hóa của Mỹ.

Trước đó, Tổng thống Mỹ đã công bố thuế quan bổ sung đối với Trung Quốc, Mexico và Canada. Trong khi mức thuế 10% đối với Trung Quốc đã được áp dụng thì mức thuế 25% đối với Canada và Mexico đã được tạm hoãn. Chưa hết, ông còn công bố mức thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ, dự kiến có hiệu lực vào tháng 3 tới, gây rúng động thị trường toàn cầu.

Trong trường hợp thương chiến toàn cầu xảy ra, Việt Nam có thể bị tác động theo nhiều cách. Trước mắt là sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam đến Mỹ có thể bị ảnh hưởng do thuế nhập khẩu cao, làm giảm lượng xuất khẩu.

Các doanh nghiệp (DN) Việt Nam sẽ đối mặt với chi phí sản xuất tăng lên do nguyên vật liệu nhập khẩu từ Mỹ bị áp thuế. DN Việt có thể phải đối mặt với các biện pháp đình chỉ hoặc giảm xuất khẩu từ Mỹ, làm giảm doanh số kinh doanh.

Chưa hết, cần lưu ý một số tác động tiềm ẩn đặc biệt như các biện pháp áp thuế của Mỹ có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng đến DN Việt phụ thuộc vào nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc các nước khác. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên liệu và tăng chi phí sản xuất.

Đồng thời, khi các quốc gia tìm cách giảm sự phụ thuộc vào các đối tác truyền thống như Trung Quốc, họ có thể dịch chuyển các chuỗi sản xuất sang các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, xu hướng này cũng tạo ra sự cạnh tranh gay gắt, đặc biệt khi các quốc gia như Ấn Độ, Bangladesh hay các nước ASEAN khác đang tìm cách gia tăng sản xuất và xuất khẩu.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam có lợi thế vị trí địa lý chiến lược và có thể trở thành điểm trung chuyển quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này có thể thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các công ty quốc tế đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Việt Nam có thể tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP và EVFTA để gia tăng khả năng tiếp cận các thị trường lớn như châu Âu và Mỹ mà không bị áp thuế cao.

Tận dụng FTA, đa dạng hóa thị trường

Trong bối cảnh này, các biện pháp ứng phó nền kinh tế và DN cần triển khai là nên tận dụng các FTA hiện có để tiếp tục xuất khẩu vào Mỹ một cách hiệu quả.

Đồng thời, để giảm thiểu rủi ro, các DN nên tìm kiếm và mở rộng thị trường mới, đặc biệt là các nước trong khu vực và thị trường đang phát triển. Đa dạng hóa nguồn cung nguyên vật liệu và sản phẩm để giảm thiểu sự phụ thuộc vào các quốc gia cụ thể.

Cải thiện chất lượng và giá thành sản phẩm để cạnh tranh tốt hơn trên thị trường quốc tế. DN cũng nên tham gia vào hợp tác quốc tế và đa quốc gia để mở rộng mạng lưới thương mại và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Để tránh bị thiệt hại trong bối cảnh thương chiến toàn cầu, bản thân từng DN khi tham gia hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại quốc tế, cần bảo đảm tuân thủ các quy định thương mại của từng quốc gia, tránh vi phạm các quy định về thuế, chống bán phá giá, và các biện pháp phòng vệ thương mại.

Hiểu rõ nhu cầu và xu hướng của thị trường tiêu thụ, đặc biệt là thị trường Mỹ, để có chiến lược xuất khẩu phù hợp. Hợp tác chặt chẽ với các nhà nhập khẩu và phân phối tại thị trường tiêu thụ, đồng thời chia sẻ rủi ro và đề cao tính linh hoạt trong thanh toán. Đầu tư vào công nghệ cao để nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và cải thiện hiệu quả kinh doanh.

Đặt ra chiến lược chủ động để đưa hàng hóa ra thị trường, đặc biệt là các mặt hàng nông sản và thực phẩm, bằng cách đầu tư vào kho lạnh và thiết lập trung tâm phân phối tại các cảng lớn.

Việc ứng phó một cách chủ động và linh hoạt sẽ giúp các DN trong nước vượt qua những thách thức từ thương chiến toàn cầu và duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững.

Đối với cơ quan quản lý, chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam nên tập trung vào việc hội nhập kinh tế toàn cầu, mở rộng thị trường xuất khẩu và tăng cường hợp tác quốc tế.

Trong chính sách thương mại quốc tế, yếu tố quyết định nhất có thể là năng lực cạnh tranh của nền kinh tế quốc gia. Yếu tố này đóng vai trò then chốt bởi nền kinh tế có năng lực cạnh tranh cao sẽ thu hút đầu tư nước ngoài nhiều hơn, từ đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thúc đẩy tăng trưởng.