Lúng túng phân loại rác tại nguồn

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định từ ngày 1-1-2025, người dân có trách nhiệm phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn nhưng đến nay, việc thực hiện còn nhiều lúng túng. Theo Luật Bảo vệ môi trường, hộ gia đình phải phân rác thành 3 loại: rác tái chế, rác thực phẩm và rác thải khác; nếu không tuân thủ thì sẽ chịu mức phạt từ 500.000 đến 1 triệu đồng.

TS Dương Thị Thanh Xuyên, đại diện Cục Môi trường - Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN-MT), cho biết ngay trước thời điểm sáp nhập tỉnh, thành, cả nước có 34/63 địa phương triển khai thí điểm phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, việc phân loại rác chủ yếu ở quy mô nhỏ, chưa phổ biến. Chỉ có 5 tỉnh, thành ban hành giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt và 4 địa phương ban hành định mức kinh tế kỹ thuật liên quan.

Đại diện Cục Môi trường cho rằng việc triển khai, phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương chưa đồng bộ, chưa tập trung vào các giải pháp cấp bách để đáp ứng yêu cầu quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Nhiều địa phương còn lúng túng trong việc áp dụng đơn giá thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sau phân loại; một số định mức, đơn giá áp dụng ở vài địa phương chưa phù hợp.

Cùng với đó, hạ tầng phục vụ thu gom, lưu giữ, tập kết, trung chuyển, vận chuyển và xử lý chất thải rắn chưa đáp ứng nhu cầu, chưa đồng bộ với việc phân loại; chưa đủ cơ sở hạ tầng xử lý chất thải rắn sau phân loại; chưa có hạ tầng tiếp nhận rác thải có thể tái chế, tái sử dụng; công nghệ chôn lấp vẫn là chủ yếu (64%).

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, khuyến nghị chúng ta có thể tham khảo kinh nghiệm thành công của một số nước. Chẳng hạn, Hàn Quốc phân loại rác theo túi, theo màu. Trung Quốc cũng triển khai phân loại rác thành công nhờ xây dựng những địa điểm đổ rác với yêu cầu đổ đúng giờ, ai không thực hiện thì bị xử phạt.

Theo ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, trong quá trình vận hành bộ máy mới, nhiều nội dung về quản lý môi trường sẽ bị tác động và ảnh hưởng, cần sớm có giải pháp. Thời gian qua, Bộ NN-MT đã ban hành hàng loạt văn bản pháp luật để hướng dẫn các tỉnh, thành phố thực hiện việc phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải sinh hoạt theo quy định.

Số liệu thống kê từ Bộ NN-MT cho thấy mỗi năm, Việt Nam có khoảng 1,8 triệu tấn rác nhựa thải ra môi trường. Tuy nhiên, chỉ 27% trong số này được các cơ sở và doanh nghiệp tái chế, tận dụng.

Bà Nguyễn Thị Hoàng My, Phó Giám đốc Công ty VietCycle (doanh nghiệp chuyên tái chế rác thải), cho biết nguồn rác mà công ty thu gom chủ yếu từ những người mua bán ve chai hoặc qua các chương trình do một số đoàn thể tổ chức. Theo bà, việc không phân loại rác tại nguồn là lãng phí.

Bà My mong muốn các địa phương tăng cường tuyên truyền gắn với đẩy mạnh chế tài xử phạt để sớm thực hiện việc phân loại rác tại nguồn. Ngoài ra, cần có chế tài xử lý nghiêm đối với nhân viên môi trường không thu gom rác và những gia đình không phân loại rác.