Mùa màng thất bát vì dự án khai thác cát

Đầu tháng 1 vừa qua, UBND tỉnh Quảng Nam đã có công văn gửi Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tỉnh yêu cầu xem xét giải trình của Công ty Cổ phần Kỹ nghệ Khoáng sản Quảng Nam (viết tắt là Công ty MINCO) liên quan đến biên bản vi phạm hành chính của công ty này.

Khai thác vượt 35.625,8 tấn cát trắng

Trước đó, Sở TN-MT tỉnh Quảng Nam đã kiểm tra, lập biên bản xử lý vi phạm hành chính đối với Công ty MINCO khai thác cát trắng tại mỏ cát trắng Hương An (huyện Thăng Bình và Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam) vượt công suất được phép khai thác. Cụ thể, khối lượng khai thác cát trắng của Công ty MINCO vào năm 2021 vượt công suất lên đến hơn 35.625 tấn (vượt 19,79%). Lý giải cho hành vi vi phạm của mình, lãnh đạo Công ty MINCO cho rằng do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, trong năm 2020, sản lượng khai thác không đạt theo giấy phép khai thác và không đủ nguyên liệu chế biến cung cấp cho đối tác, nên năm 2021 công ty có khai thác vượt 19% để bù lại nguồn nguyên liệu cung cấp theo các hợp đồng đã ký kết.

Bà Võ Thị Ba (xã Bình Giang, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam) buồn rầu vì mùa màng liên tục bị thất bát do dự án khai thác cát làm đứt gãy mạch nước ngầm

Điều đáng nói, dù khai thác vượt công suất cho phép đến hơn 35.625 tấn nhưng Công ty MINCO lại khẳng định "việc khai thác vượt công suất của công ty không ảnh hưởng đến môi trường, không làm hư hỏng hạ tầng kỹ thuật tại địa phương, không có bất kỳ phản ánh khiếu kiện nào của người dân…". Từ đó, công ty trên đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, Sở TN-MT tỉnh xem xét, giảm nhẹ mức phạt xử lý vi phạm hành chính.

Hơn nữa, giữa năm 2021, Công ty MINCO cũng bị Cục Thuế tỉnh Quảng Nam xử phạt, truy thu hơn 1,6 tỉ đồng vì khai sai thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp. Cụ thể, qua thanh tra, cơ quan thuế phát hiện Công ty MINCO kê khai sai thuế giá trị gia tăng đầu vào dẫn đến thiếu số thuế phải nộp.

Hàng chục hecta đất nông nghiệp bị ảnh hưởng

Trong khi Công ty MINCO khẳng định "việc khai thác vượt công suất của công ty không ảnh hưởng đến môi trường" thì người dân và chính quyền địa phương khẳng định hoạt động khai thác cát của Công ty MINCO gây ảnh hưởng trực tiếp đến đất sản xuất nông nghiệp. Đang thu hoạch đậu đen tại mảnh đất cách mỏ cát của Công ty MINCO khoảng 300 m, bà Bà Võ Thị Ba (thôn 3, xã Bình Giang, huyện Thăng Bình) buồn rầu cho biết năm nay và vài năm trở lại đây, việc sản xuất của gia đình rất khó khăn do mất mùa. Nguyên nhân là do việc khai thác cát ở phía trên làm đứt mạch nước ngầm, khiến đất bị khô. "Trước đây, khi thu hoạch đậu xong thì gia đình tôi trồng thêm một vụ mè nhưng vài năm trở lại đây chỉ trồng được một lứa đậu thôi, ra giêng là đất khô không thể trồng được cây gì cả" - bà Ba nói.

Công ty Cổ phần Kỹ nghệ Khoáng sản Quảng Nam được cấp phép khai thác cát trắng trên diện tích khoảng 200 ha

Tương tự, bà Phan Thị Nhung (thôn 3, xã Bình Giang) cho biết mảnh đất trồng khoai lang của gia đình bà bị ảnh hưởng dự án khai thác cát nên năng suất thấp.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch UBND xã Bình Giang, cho biết dự án khai thác cát trắng của Công ty MINCO được triển khai từ trước năm 2000 tại xã Bình Phục, Bình Giang (huyện Thăng Bình) và thị trấn Hương An (huyện Quế Sơn). Trước đây, người dân không có ý kiến gì. Tuy nhiên, từ khoảng năm 2015 đến nay, khi cơ quan chức năng phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường mới, cho phép doanh nghiệp khai thác sâu hơn 80 cm so với trước đây đã ảnh hưởng đến việc sản xuất hoa màu của người dân khiến họ bức xúc, nhiều lần ra ngăn cản, chặn đoàn xe khai thác.

Vào khoảng năm 2019, UBND huyện Thăng Bình đã thuê đơn vị quan trắc độc lập và kết luận việc khai thác cát của Công ty MINCO có tác động đến mạch nước ngầm, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp của người dân. Công ty MINCO có hỗ trợ người dân bị mất mùa đồng thời đưa ra một số cam kết. Tuy nhiên, từ đó đến nay doanh nghiệp vẫn khai thác cát với độ sâu như được cấp phép còn người dân mỗi vụ lại phản ánh tình trạng mất mùa và được hỗ trợ một ít để khắc phục.

"Xã đã nhiều lần làm việc, phản ánh lên huyện, tỉnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội nhưng đến nay nguyện vọng chính đáng của bà con nhân dân vẫn chưa được đáp ứng. Chúng tôi đề xuất cần sửa đổi phương án khai thác, trước đó phê duyệt như thế nhưng bây giờ nó ảnh hưởng đến người dân, không phù hợp thì nên sửa lại, xã đã đề xuất nhiều lần nhưng chưa được" - ông Tùng nói và cho hay diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn xã bị ảnh hưởng khoảng 30 ha.