Mối nguy từ nhiễu động không khí

Lời kêu gọi hành động toàn cầu nhằm ứng phó mối đe dọa từ tình trạng nhiễu động không khí được đưa ra tại Hội nghị Điều hướng hàng không lần thứ 14 do Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO, trực thuộc Liên Hiệp Quốc) tổ chức từ ngày 26-8 đến 6-9 ở TP Montreal - Canada.

Theo Reuters, những tháng vừa qua đã xảy ra một loạt sự cố hàng không có thương vong liên quan nhiễu động. 

Mặc dù nhiễu động không thường xuyên gây chết người nhưng theo dữ liệu của ICAO, đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tai nạn. Các chuyên gia nhận định các hình thái thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu có thể gây ra nhiều sự cố hơn, với mức độ nghiêm trọng hơn.

Ngày 21-5, một chuyến bay của hãng Singapore Airlines từ London - Anh về Singapore gặp phải nhiễu động nghiêm trọng, khiến máy bay phải hạ cánh khẩn cấp xuống Thái Lan. Hậu quả là 1 hành khách tử vong và hàng chục người khác bị thương.

Vài ngày sau sự cố trên, một máy bay của Qatar Airlines cũng gặp nhiễu động mạnh. Mặc dù máy bay này vẫn có thể hạ cánh theo lịch trình xuống sân bay Dublin - Ireland nhưng 12 người đã bị thương.

Đến ngày 1-7, một máy bay của Air Europa từ TP Madrid - Tây Ban Nha đến TP Montevideo - Uruguay cũng phải hạ cánh khẩn cấp xuống TP Natal - Brazil do nhiễu động nghiêm trọng, khiến hàng chục người bị thương.

Từ những sự cố này, các quốc gia châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore muốn nêu thêm ứng phó nhiễu động vào Kế hoạch An toàn hàng không toàn cầu năm 2026 của ICAO, vốn vạch ra các ưu tiên hành động của ngành. 

ICAO phản hồi rằng quyết định cụ thể về việc này sẽ được 193 thành viên đưa ra tại một hội nghị toàn cầu lớn hơn vào năm 2025, vốn được tổ chức 3 năm một lần.

Ngoài ra, một đại diện Cục Hàng không Dân dụng Nhật Bản cho biết nhiều quốc gia muốn ICAO cải thiện việc chia sẻ dữ liệu thời tiết và nhiễu động theo thời gian thực xuyên biên giới, với hy vọng tạo ra các quy trình cảnh báo hiệu quả hơn đối với phi công. 

Một số nước châu Á cũng đang tự cải thiện các quy trình an toàn để giúp hành khách tiếp cận thông tin dưới dạng hình ảnh trực quan thay vì các bản hướng dẫn bằng giấy.

Ví dụ, hãng hàng không Nhật Bản All Nippon Airways đã thí điểm phát video hướng dẫn an toàn trước và trong suốt chuyến bay để ngăn ngừa tai nạn liên quan đến nhiễu động. Trong tháng này, hãng hàng không Hàn Quốc Korean Air thông báo ngừng phục vụ mì ly ăn liền - phải dùng đến nước sôi - trên những chuyến bay đường dài.

Theo Báo cáo An toàn thường niên năm 2024 của ICAO, nhiễu động gây ra khoảng 40% số vụ tai nạn liên quan đến máy bay lớn trên các đường bay thương mại vào năm 2023. 

Một nghiên cứu gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp ghi nhận hiện tượng nhiễu động đã hoạt động mạnh hơn ở một số khu vực nhất định, đặc biệt là Đông Á, và có khả năng sẽ tăng cường trong tương lai.

Sử dụng bộ dữ liệu đa lĩnh vực từ năm 1980-2021, các tác giả nhận thấy tại nhiều khu vực của Bắc bán cầu như Đông Á, Trung Đông và Bắc Phi, nhiễu động không khí có thể được xem là một hệ quả từ tác động của con người trong khoảng thời gian đó. Họ cũng tìm hiểu kỹ hơn về mối liên hệ giữa loại nhiễu động này với biến đổi khí hậu.