Nâng cao ý thức giao thông

Thông tin 2 camera tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) lắp đặt thí điểm trên đường Phạm Văn Bạch, TP Hà Nội chỉ trong nửa ngày (từ 0 giờ đến 12 giờ ngày 24-9) đã phát hiện 1.798 trường hợp vi phạm giao thông khiến nhiều người chú ý. Số liệu này phản ánh thực trạng vi phạm giao thông vẫn còn xảy ra khá phổ biến.

Mặt khác, việc này cho thấy đến một thời điểm nào đó, khi tất cả hành vi vi phạm giao thông đều được AI và hệ thống camera thông minh ghi nhận chính xác thì CSGT sẽ không còn phải ra đường tuần tra, đứng chốt. Máy móc sẽ thay thế con người trong việc phát hiện, thống kê, gửi thông báo vi phạm.

Khi ấy, vai trò của CSGT không những không hạn chế mà còn được nâng lên tầm mức cao hơn, gần gũi và nhân văn hơn. Thay vì là người phát hiện và xử phạt, CSGT sẽ trở thành người dẫn dắt văn hóa giao thông. Họ không xuất hiện để bắt lỗi mà là để giải thích, tư vấn, hướng dẫn và đồng hành cùng người đi đường.

Khi ấy, CSGT có thể đến trường học, khu dân cư, doanh nghiệp… để nói về cách lái xe an toàn, cách giải quyết kẹt xẹt cục bộ hay về cách cư xử đúng mực, tử tế khi va chạm, tranh chấp giao thông. Họ cũng sẽ là những "trọng tài", bảo đảm hệ thống AI và camera thông minh không vô cảm, cứng nhắc mà biết phân biệt giữa một tài xế chở bệnh nhân cấp cứu với một người cố tình vượt đèn đỏ, chẳng hạn.

Cách thức xử phạt vi phạm giao thông cũng là điều quan trọng. Văn hóa giao thông không nên được xây dựng chỉ bằng nỗi lo sợ bị xử phạt, mà phải khơi gợi ý thức tự nguyện và tinh thần đồng hành. Người có điều kiện thì cứ nộp phạt bình thường, minh bạch, công khai. Người khó khăn về tài chính thì có thể được tạo điều kiện chọn cách khác: đóng góp ngày công lao động công ích, dọn dẹp tuyến phố, sơn lại vạch đường hoặc hỗ trợ các hoạt động cộng đồng. Như thế, thay vì mang tâm lý bị xử phạt, họ sẽ cảm thấy mình được tham gia, được hòa nhập, được chuộc lỗi bằng những việc làm có ích.

Cũng có thể có những hình thức xử phạt nhẹ nhàng và sáng tạo hơn. Thay vì nộp tiền phạt, học sinh vi phạm có thể được CSGT yêu cầu tham gia lớp học an toàn giao thông, viết một đoạn chia sẻ hoặc quay clip ngắn tuyên truyền. Tài xế chạy xe ẩu có thể đứng trước cộng đồng nhận lỗi và nói về cảm giác của mình... Những cách xử phạt này không làm ai thấy xấu hổ mà còn giúp người vi phạm từng bước nâng cao ý thức giao thông.

Nếu những điều này được thực hiện, hình ảnh CSGT sẽ ngày càng thân thiện, gần gũi hơn với người tham gia giao thông. Người đi đường cũng không còn điều khiển phương tiện trong tâm thế lo sợ vi phạm, mà với tinh thần tự nguyện tuân thủ nghiêm túc luật lệ giao thông. Văn hóa giao thông, nhờ thế, không còn được thực hiện một cách gượng ép, mà là sự lựa chọn vui vẻ, tự giác của cả cộng đồng…

Trở lại với việc thí điểm hệ thống camera AI tại Hà Nội, ngoài đường Phạm Văn Bạch, Cục CSGT - Bộ Công an còn lắp đặt trên tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Cục CSGT cho biết sẽ tăng cường áp dụng công nghệ hiện đại, lắp đặt thêm camera thông minh để giám sát, kiểm soát, xử lý vi phạm.

Kỳ vọng sau khi thí điểm ở Hà Nội, hệ thống này sẽ được nhân rộng ở nhiều địa phương, góp phần xây dựng nền văn hóa giao thông an toàn, văn minh.