Ngăn chặn từ sớm, từ xa nợ BHXH

Trong buổi tiếp xúc cơ quan chức năng quận Tân Phú và Ban Quản lý các KCX-CN TP HCM vừa qua, người lao động (NLĐ) tại Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại - Dịch vụ Vinh Thông (KCN Tân Bình) đặt vấn đề: Tại sao cơ quan BHXH không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, để xảy ra tình trạng doanh nghiệp (DN) nợ BHXH kéo dài, số nợ lớn, gây thiệt thòi quyền lợi của NLĐ?

Đại diện BHXH quận Tân Phú cho hay đã thực hiện nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra các cấp tại Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại - Dịch vụ Vinh Thông; qua đó đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, DN không khắc phục và tiếp tục vi phạm pháp luật về BHXH.

Theo báo cáo của BHXH TP HCM, từ năm 2020 đến tháng 6-2024, số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp tại thành phố từ 1 tháng trở lên là hơn 6.871 tỉ đồng. Thời gian qua, dù BHXH TP HCM đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thu hồi tiền chậm đóng theo thẩm quyền nhưng nhiều DN vẫn không khắc phục. Đáng chú ý, 328 DN cố tình không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 26,2 tỉ đồng (chiếm 68% tổng số đơn vị có quyết định xử phạt).

Về thực trạng này, BHXH TP HCM cho hay tuy Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính đã quy định rõ ràng thẩm quyền cưỡng chế của các chức danh thuộc ngành BHXH nhưng khi thực hiện gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do đơn vị sử dụng lao động thường mở tài khoản ở nhiều ngân hàng, song tài khoản cung cấp cho cơ quan xử phạt thường không còn số dư. Các tổ chức tín dụng vì bảo vệ khách hàng nên thiếu hợp tác với cơ quan chức năng để xử lý.

Bên cạnh đó, các quy định về bí mật ngân hàng cũng hạn chế việc cơ quan chức năng nắm bắt thông tin tài khoản của đối tượng thanh tra. Từ năm 2020 đến nay, BHXH TP HCM chỉ thực hiện cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính với 31 đơn vị bằng hình thức khấu trừ tiền từ tài khoản, trong đó cưỡng chế được 5 đơn vị với tổng số tiền 200 triệu đồng.

Ngoài ra, mức xử phạt vi phạm hành chính còn thấp; không có tổ chức chuyên cưỡng chế thi hành kết luận thanh tra, kiểm tra; vướng mắc trong quy định của pháp luật BHXH hiện hành khi thực hiện tiếp nhận ủy quyền của NLĐ để khởi kiện DN nợ BHXH… Những điều này khiến pháp luật chưa đủ sức răn đe, gây tình trạng "lờn" luật, nhiều DN vẫn ngang nhiên vi phạm pháp luật, chiếm dụng tiền BHXH, đẩy thiệt thòi cho NLĐ.

Luật BHXH 2024 đã sửa đổi, bổ sung các biện pháp chế tài, xử lý DN nợ BHXH, như quy định rõ về hành vi chậm đóng, trốn đóng để xử phạt vi phạm hành chính hay truy tố hình sự; tính lãi chậm nộp bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền trốn đóng… NLĐ mong muốn pháp luật sớm đi vào cuộc sống; hành vi nợ BHXH của DN cần được ngăn chặn từ xa, từ sớm; cùng với các giải pháp khả thi để giải quyết quyền lợi cho NLĐ đã và đang bị nợ BHXH.