Nghệ thuật thưởng trà Việt

(Bài dự thi cuộc thi "Cảm tưởng về cà phê - trà Việt" thuộc chương trình "Tôn vinh cà phê - trà Việt" lần 2, năm 2024 do Báo Người Lao Động tổ chức).

Thưởng trà là một nghệ thuật, nghệ thuật của sự tinh diệu. Chưa nói đâu xa, chỉ việc chọn bộ đồ pha trà đủ thấy độ... khó nhằn. 

Ấm pha trà nhất quyết phải là loại ấm làm từ đất nung có màu gan gà. Cỡ kích to hay nhỏ, độ mỏng dày ra sao, cứ ngó từng cách thưởng trà: độc ẩm (1 mình), đối ẩm (2 người), tứ ẩm (4 người) để chọn ra bộ ấm pha trà tương ứng. 

Bộ đồ pha trà còn có thêm 4 chén quân và 1 chén tống. Chén tống dùng để chuyên trà. 4 chén quân thì sử dụng cho việc thưởng trà. Nó là loại chén nhỏ hình mắt trâu.

Sương đọng trên lá sen làm nước pha trà là chuẩn vị nhất. Nước pha trà phải đảm bảo đủ độ sôi, nhưng không để độ sôi già quá, trở thành nước bung. Bởi nước bung bao nhiêu dưỡng khí có trong đấy sẽ bay đi hết. Pha bằng nước bung, trà không chỉ mất hương, còn mất cả sắc, thanh, khí và thần. 

Thời điểm thưởng trà thường từ 4 đến 5 giờ, hoặc vào những đêm thanh gió mát. Thưởng trà ở thời điểm ấy, người uống luôn giữ được tinh thần tỉnh táo, thân tâm thường thanh lạc. Tất nhiên, không gian thưởng trà cũng phải là một không gian thanh tịnh, thuần khiết, tao nhã.

Sắc, thanh, khí, vị và thần - 5 tiêu chuẩn để đánh giá trà ngon hay trà dở. Trà mộc móc câu xưa nay vẫn được nhiều người sành trà coi là loại trà đứng đầu bảng về sắc, thanh, khí, vị và thần. Tuy vậy, một số người lại bảo trà sen mới là thứ trà quý bậc nhất.

Ứng biến linh động, nó là một phần tính cách của con người Việt, ít nhiều đã phản ảnh qua những cách thức thưởng trà: từ dân dã, quê mùa đến cao sang, lịch thiệp.