NÓI THẲNG: Zalo đang ép người dùng!

Dư luận đang xôn xao trước việc Zalo bất ngờ yêu cầu người dùng phải chấp thuận bộ điều khoản mới liên quan đến dữ liệu cá nhân nếu muốn tiếp tục sử dụng dịch vụ. Không đồng ý, đồng nghĩa với việc tài khoản có thể bị hạn chế hoặc ngừng hoạt động.

Cách làm này lập tức gây phản ứng mạnh mẽ, bởi cảm giác chung của người dùng là bị ép buộc, bị đặt vào thế không có lựa chọn thực chất.

Vấn đề không nằm ở việc Zalo cập nhật điều khoản. Trong bối cảnh Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 có hiệu lực từ 1-1-2026, việc các nền tảng số rà soát, điều chỉnh chính sách là điều tất yếu. Điều khiến dư luận bức xúc là cách Zalo thực hiện: đưa ra một gói điều khoản dày đặc, mang tính bao trùm, kèm theo thông điệp ngầm rằng nếu không đồng ý thì người dùng sẽ mất quyền sử dụng dịch vụ.

Đây không còn là sự "lựa chọn tự nguyện" mà là một dạng đánh đổi bắt buộc. Người dùng hoặc chấp nhận cho doanh nghiệp (DN) quyền xử lý sâu rộng dữ liệu cá nhân, hoặc rời khỏi một nền tảng đã trở thành công cụ liên lạc thiết yếu trong đời sống xã hội.

Cảm giác bị "dồn vào chân tường" ấy chính là nguồn cơn của sự bất an.

Không ít người cho rằng dư luận đang "phản ứng thái quá". Nhưng nhìn kỹ, sự lo lắng này hoàn toàn có cơ sở pháp lý và thực tiễn.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 quy định rất rõ quyền của chủ thể dữ liệu: được biết, được đồng ý hoặc từ chối, được rút lại sự đồng ý, được yêu cầu xóa, hạn chế xử lý dữ liệu và được bảo vệ khỏi việc sử dụng sai mục đích. Quan trọng hơn, việc thu thập và xử lý dữ liệu phải minh bạch, có mục đích cụ thể, phù hợp và cần thiết.

Trong khi đó, điều khoản mới của Zalo lại cho phép DN sử dụng, chỉnh sửa, biên soạn, tạo sản phẩm phái sinh từ nội dung người dùng chia sẻ công khai. Cụm từ này, xét về mặt pháp lý, mang độ mở rất lớn. Nó khiến người dùng có quyền đặt câu hỏi: nội dung của tôi sẽ được dùng đến đâu, trong bối cảnh nào, ai kiểm soát việc đó?

Điều đáng nói hơn là danh mục dữ liệu mà Zalo có thể thu thập là từ số điện thoại, họ tên, email, giới tính, hình ảnh cá nhân, đến các mối quan hệ... Đây không còn là dữ liệu đơn lẻ mà là "chân dung số" đầy đủ của một con người, vốn được xem là đặc biệt nhạy cảm.

Trong bối cảnh lộ lọt dữ liệu, lừa đảo công nghệ cao ngày càng tinh vi, việc người dùng đòi hỏi sự minh bạch và giới hạn rõ ràng là hoàn toàn chính đáng. Đặc biệt, khi việc "đăng nhập" được hiểu là đồng ý cho hệ thống thu thập và xử lý dữ liệu, thì ranh giới giữa thuận tiện và rủi ro trở nên rất mong manh.

Công bằng mà nói, không chỉ Zalo, hầu hết các nền tảng mạng xã hội trên thế giới đều yêu cầu người dùng cấp quyền sử dụng nội dung và dữ liệu cá nhân ở mức độ nhất định. Facebook, Google, TikTok hay X đều như vậy. Nhưng điểm khác biệt là cách tiếp cận.

Phần lớn các nền tảng quốc tế cho phép người dùng lựa chọn từng nhóm quyền, hoặc tiếp tục sử dụng ở mức hạn chế nếu chưa đồng ý toàn bộ. Còn với Zalo, việc "không đồng ý thì không được dùng" tạo cảm giác áp đặt, thiếu đối thoại và thiếu sự tôn trọng người dùng.

Hơn 78 triệu người dùng thường xuyên, hàng tỉ tin nhắn mỗi ngày, hàng ngàn cơ quan, tổ chức, chính quyền địa phương sử dụng Zalo làm kênh liên lạc. Điều này khiến câu chuyện không còn là vấn đề riêng của một doanh nghiệp công nghệ.

Zalo có quyền bảo vệ lợi ích kinh doanh và tuân thủ pháp luật. Nhưng quyền đó không thể đứng cao hơn quyền được biết, được lựa chọn và được bảo vệ dữ liệu cá nhân của người dùng.

Ngược lại, người dùng cũng cần nhìn nhận thực tế rằng không có nền tảng miễn phí nào hoàn toàn "vô tư". Vấn đề không phải là có thu thập dữ liệu hay không, mà là thu thập đến đâu, dùng vào việc gì, và ai kiểm soát việc đó.

Phản ứng dữ dội của dư luận không phải vì người dùng "khó tính", mà vì họ cảm thấy quyền riêng tư, thứ vốn mong manh trong kỷ nguyên số, đang bị đẩy ra rìa.

Phải sòng phẳng với người dùng. Zalo cần rà soát lại cách diễn đạt điều khoản, giảm bớt sự mơ hồ, tăng tính minh bạch và đặc biệt là tránh tạo cảm giác "ép buộc".

Nói thẳng, Zalo đang đứng trước một ngã rẽ, hoặc điều chỉnh để đồng hành cùng người dùng trong tinh thần tôn trọng quyền cá nhân, hoặc tự đẩy mình vào thế đối đầu với chính cộng đồng đã làm nên vị thế của mình.