Ngày 7-3, tại TP Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì hội nghị về sản xuất và thị trường lúa gạo; phòng chống hạn mặn vùng ĐBSCL. Tham dự hội nghị có lãnh đạo nhiều bộ, ngành, các tỉnh, thành vùng ĐBSCL cùng hiệp hội, doanh nghiệp (DN) kinh doanh, xuất khẩu gạo.
Nông dân vẫn có lời
Trong 2 tháng qua, giá thu mua lúa trong nước có xu hướng giảm mạnh so với những tháng cuối năm và cùng kỳ năm 2024.
Tại vùng ĐBSCL, giá lúa tươi IR 50404 hiện chỉ còn 5.400 - 5.500 đồng/kg; OM 5451 là 5.600 - 5.800 đồng/kg; Đài Thơm 8, OM18 đồng giá được thương lái thu mua chỉ còn 6.200 - 6.300 đồng/kg; ST24 có giá 8.200 - 8.300 đồng/kg. Giá lúa đã giảm khoảng 2.200 - 2.700 đồng/kg so với mức giá bình quân của năm 2024.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Trần Thanh Nam cho biết giá lúa giảm trong bối cảnh diện tích gieo sạ năm nay dự kiến đạt 7 triệu ha - giảm 132.000 ha so với năm 2024.
Về gạo, trong 2 tháng đầu năm, lượng xuất khẩu ước đạt 1,1 triệu tấn, tăng 5,9% nhưng giá trị chỉ 613 triệu USD, giảm 13,6%. Trong những ngày đầu tháng 3, giá gạo xuất khẩu tiếp tục giảm mạnh ở mức 310 USD/tấn đối với gạo 100% tấm; còn gạo 5% tấm là 393 USD/tấn và gạo 25% tấm là 367 USD/tấn. Philippines, Bờ Biển Ngà và Ghana là 3 thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam.
Theo ông Trần Thanh Nam, giá gạo giảm bởi các yếu tố như: nguồn cung thế giới tăng, tạo áp lực lên thị trường toàn cầu, trong khi nhu cầu nhập khẩu của các nước giảm và chưa có dấu hiệu phục hồi trong ngắn hạn. Bên cạnh đó, Ấn Độ kết thúc lệnh cấm xuất khẩu gạo và quay lại thị trường với sản lượng dồi dào.
Bộ trưởng Bộ NN-MT Đỗ Đức Duy nhận định mặt bằng giá gạo trong nước đang trở về mặt bằng năm 2023 trước khi có đột biến trong năm 2024, kể cả giá xuất khẩu. Dù vậy, với giá gạo xuất khẩu và giá trong nước như hiện nay thì không nên quá lo lắng. Bởi lẽ, với giá lúa IR 50404 là 5.400 - 5.500 đồng/kg nhưng giá thành sản xuất chỉ 3.800 - 4.300 đồng/kg như hiện nay, nông dân vẫn có lợi nhuận khoảng 30% trở lên.
Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, tình hình có thể sẽ trở lại bình thường sau khoảng 3 tháng nữa, hoặc giữa hay cuối quý II/2025, thời điểm dự báo nhu cầu nhập khẩu gạo của các nước tăng trở lại. Ngoài ra, đánh giá của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy trong năm nay, các chỉ số về lúa gạo vẫn tăng cả về quy mô sản xuất, nhu cầu và lượng tồn kho.
Trước băn khoăn của nông dân về việc giá gạo xuất khẩu giảm kéo theo giá lúa giảm, ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, cho rằng đây là chuyện bình thường, không nên quá lo lắng. "Việc giá tăng hay giảm không phải là vì thiếu hụt gạo hoặc quá dư thừa mà chỉ là những tình huống về mặt mùa vụ của khu vực. Chúng tôi theo dõi và thấy các DN xuất khẩu gạo trong những tháng đầu năm này vẫn gia tăng việc thu mua" - ông thông tin.
Tuy giá lúa năm nay giảm nhưng nông dân vẫn có lợi nhuậnẢnh: Hoàng Vũ
Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp
Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho rằng việc giá lúa gạo giảm là do xu hướng của thế giới. Đáng lưu ý, trong 1,1 triệu tấn gạo xuất khẩu trong 2 tháng qua, gạo chất lượng cao chiếm đến 80%. Vì vậy, ở phân khúc thị trường gạo chất lượng cao này, Việt Nam không cạnh tranh nhiều với Ấn Độ và Thái Lan.
"Vấn đề quan trọng lúc này là tháo gỡ khó khăn cho DN, nhất là về vốn. Việc DN chào bán giá thấp là do hạn mức và thời gian vay vốn ngắn, buộc phải bán để quay vòng vốn và không có nguồn tiền mua dự trữ" - ông Nguyễn Ngọc Nam phân tích.
Ông Trần Tấn Đức, Tổng Giám đốc Công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood 2), đưa ra góc nhìn lạc quan khi cho rằng giá lúa 5.400 - 5.500 đồng/kg như hiện nay là đã tăng 200 - 300 đồng/kg so với tháng 2.
Vừa qua, Vinafood 2 đã đàm phán với Chính phủ Bangladesh để cung ứng 100.000 tấn gạo và chia cho 157 thành viên VFA. Việc này góp phần giúp giá lúa tăng trong những ngày qua.
Ông Đức kiến nghị: "Gạo đông xuân là gạo của mùa vụ chất lượng nhất trong năm nên cần mạnh dạn mua dự trữ. Nếu vụ hè thu gặp mưa, không có gạo xuất khẩu thì DN có thể lấy gạo đông xuân dự trữ để cung ứng đơn hàng".
Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá thời gian qua, phản ứng chính sách đối với diễn biến thị trường lúa gạo là kịp thời. Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin cho người dân và DN về diễn biến thời tiết, hoạt động sản xuất, xuất khẩu trên thị trường thế giới còn là điểm yếu. Tuy nhiên, những dự báo, đánh giá về nhu cầu gạo trên thế giới cho thấy triển vọng tốt đối với lúa gạo Việt Nam vốn có thương hiệu, phân khúc riêng.
Phó Thủ tướng cho rằng người làm nông ở đâu cũng rất vất vả và chịu rủi ro lớn vì biến đổi khí hậu, thời tiết… Câu chuyện này đã kéo dài nên phải đưa ra ngay một số giải pháp. Trước mắt, cần làm sao để nông dân khi đã đầu tư sản xuất trong bối cảnh thị trường khó khăn thì nhà nước có cơ chế, chính sách hỗ trợ.
Về việc giá lúa gạo giảm mạnh thời gian qua, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương kiểm tra có hay không chuyện DN đưa ra những thông tin không đúng để ép giá thu mua. Bộ Công Thương phải khẩn trương tham mưu sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh, xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho DN.
Liên quan kiến nghị về vốn vay của DN, Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ lãi suất trong lĩnh vực nông nghiệp. Bên cạnh đó, ngành ngân hàng cần có chính sách cho vay lãi suất thấp trong lĩnh vực nông nghiệp.
Chưa điều chỉnh kế hoạch sản xuất, xuất khẩu
Theo Bộ trưởng Bộ NN-MT Đỗ Đức Duy, cần làm rõ vì sao giá gạo Việt Nam giảm mạnh hơn các nước? Liệu có việc cạnh tranh không lành mạnh, bán tháo, thương lái qua nhiều tầng nấc trung gian nên hạ giá?
Trong thời điểm ĐBSCL đang thu hoạch rộ lúa vụ đông xuân, Bộ trưởng Bộ NN-MT cho rằng cần có giải pháp ngắn hạn, dài hạn để duy trì và phát triển thị trường bền vững. Dù chúng ta khó khăn nhưng không nên bi quan để tránh các nhà nhập khẩu ép giá.
Về ngắn hạn, Bộ NN-MT đề nghị các địa phương vùng ĐBSCL sản xuất bảo đảm diện tích, sản lượng theo đúng kế hoạch đặt ra; thích ứng với biến đổi khí hậu và thiên tai, hạn mặn. Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định đến nay, Bộ NN-MT chưa xem xét việc điều chỉnh kế hoạch sản xuất, xuất khẩu của năm 2025.
Ông Dương Đức Quang - Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (MXV):
Kỳ vọng giá xuất khẩu gạo phục hồi
Các nhà nhập khẩu từ Philippines đang quay lại mua hàng vì cho rằng giá gạo Việt Nam đã chạm đáy. Trong trung hạn và dài hạn, khi nhu cầu từ các thị trường nhập khẩu ổn định trở lại - đặc biệt là từ các đối tác truyền thống như Philippines, Indonesia, Malaysia - cùng với việc các DN Việt Nam cải thiện quy trình sản xuất và định vị thương hiệu sản phẩm, triển vọng giá gạo xuất khẩu có thể giữ được hoặc phục hồi là có cơ sở.
Hiện nay, trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu giảm sâu do dư cung toàn cầu, việc nắm bắt kịp thời diễn biến giá, xu hướng cung - cầu sẽ giúp DN có sự điều chỉnh kế hoạch sản xuất - kinh doanh và xuất khẩu phù hợp.
Hướng đến mục tiêu xây dựng ngành lúa gạo nói chung, giá gạo nói riêng ổn định, bền vững, DN nên hợp tác cùng các địa phương, hợp tác xã, hộ nông dân xây dựng chuỗi sản xuất chất lượng cao. Nhà nước và DN cần giúp nông dân nâng cao hiểu biết, thực hiện chuỗi liên kết chặt chẽ hơn để khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và chuyển đổi tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế công nghiệp. Một khi chuỗi đầu vào ngành của sản xuất chất lượng cao, sản lượng lúa gạo ổn định, chất lượng tốt thì toàn ngành lúa gạo, trong đó có DN chế biến, xuất khẩu, cũng được hưởng lợi và phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Thái Việt Huy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư Saty Holding:
Cần tư duy lại về ngành hàng lúa gạo
Gạo Việt Nam ngon nhưng hiện có giá thấp nhất thế giới vì năng lực của DN không đủ để chờ giá lên. Năng lực bao gồm vốn và cơ sở vật chất để trữ hàng đều yếu nên khi giá gạo thấp, chúng ta phải "đạp giá" để bán ra.
Theo tôi, chúng ta cần tư duy lại về ngành hàng lúa gạo, phải đa dạng thị trường và chế biến sâu, khi có đơn hàng mới sản xuất. Chúng ta cũng cần nhìn lại mục tiêu của ngành là bảo đảm an ninh lương thực cho thế giới, giữ mục tiêu là quốc gia xuất khẩu nhất nhì thế giới hay lợi nhuận cho nông dân. Bên cạnh đó, cần có cơ chế khuyến khích các mô hình sản xuất lúa theo đơn đặt hàng, bao tiêu đầu ra. Có như vậy, nông dân mới an tâm trồng lúa.
L.Thúy - N.Ánh ghi
và quét mã QR
Bình luận (0)