Còn đất, mất tình

Bốn gia đình kéo nhau đến tòa phúc thẩm. Phòng xử án vì vậy đông đúc và ồn ào hơn so với nhiều phiên tòa khác diễn ra cùng thời điểm. Trong số đó, 4 người có khuôn mặt giống nhau nên không khó để nhận ra họ là anh em, thân thích. Bốn anh em ruột này là nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án "Tranh chấp đòi quyền sử dụng đất".

Mượn đất, đổi đất, bán đất

Người anh cả khởi kiện em gái út đòi lại một mảnh đất ở tòa sơ thẩm. Người em gái, em trai kháng cáo lên tòa phúc thẩm.

Đến tòa rất sớm, ông Q.T.V (anh cả, ngụ tỉnh Bình Phước) tranh thủ giãi bày nguồn cơn đại gia đình trục trặc. Vào năm 1991, ông làm giấy cho vợ chồng em trai kế là Q.T.T mượn mảnh đất hơn 300 m2 và ngôi nhà xây trên nền đất đó. Hai anh em thỏa thuận trong 5 năm, nếu người em trả tiền hoặc tài sản khác có giá trị bằng miếng đất thì người anh sẽ bàn giao giấy tờ nhà đất. Sau đó, ông T. đưa cho anh số vàng tương đương một nửa giá trị đất. Chuyện sẽ không trúc trắc nếu bỗng một ngày ông T. tự ý đổi nhà, đất với vợ chồng em gái út (tên Q.T.P). Đổi lại, vợ chồng ông T. sở hữu một lô đất khác do vợ chồng em gái chuyển giao.

"Hai đứa "tiền trảm hậu tấu", tôi không kịp can thiệp. Thôi thì đều là anh em một nhà, không đi đâu mà thiệt" - ông V. nhắc lại. Nào ngờ, vợ chồng bà P. tự ý bán 163 m2 đất sau một thời gian canh tác. Nghe tin, vợ chồng ông V. tức tốc đòi em trả đất. Sau nhiều lần họp gia đình thất bại, đến năm 2017, vợ chồng ông V. gửi đơn kiện. Vợ ông V. nhấn mạnh: "Chúng tôi muốn đòi một nửa diện tích đất, tức là trừ ra phần chú T. đã trả gia đình tôi hồi trước".

Tòa sơ thẩm xử nguyên đơn thắng kiện. Không cam lòng, người em gái kháng cáo. Lúc này thêm một thành viên trong gia đình, cũng là người có quyền và nghĩa vụ liên quan lên tiếng, kháng cáo. Đứng gần đó, bà P. to tiếng đốp chát. Bà khăng khăng vợ chồng anh cả vô lý. Tranh cãi chuẩn bị nổ ra thì tiếng chuông tòa vang lên.

Cãi vã kịch liệt

Phiên tòa phúc thẩm bắt đầu bằng những lời chỉ trích.

Trước tòa, người em gái lập luận năm 1992, bà và anh trai thứ hai đổi toàn bộ diện tích đất và tài sản gắn liền với đất. Vì vậy, không lý nào bà có trách nhiệm trả anh cả mảnh đất. "Nói cách khác, diện tích đất gia đình tôi sở hữu có nguồn gốc từ việc trao đổi với anh T., không liên quan đến anh V. Cấp sơ thẩm buộc chúng tôi trả đất là chưa thỏa đáng" - bà P. lập luận.

Đến tòa với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, ông Q.T.H (em kế ông T.) cho rằng bản án sơ thẩm chưa thấu tình đạt lý. Ông H. nhớ năm 1991, ông nhận ủy quyền từ anh cả làm giấy cho vợ chồng ông T. mượn một số tài sản, trong đó có miếng đất trên. Trong thời gian đó, ông T. chuyển ông V. số vàng tương đương giá trị mảnh đất. Tuy nhiên, ông V. thất hứa, không giao ra giấy tờ nhà đất. Ông H. cam đoan: "Tôi chứng kiến sự việc từ đầu đến cuối. Chính tôi viết các giấy tờ cho mượn".

Trong khi ông T. khẳng định gia đình ông trả 14 chỉ vàng (bằng giá trị hơn 300 m2 đất) thì ông V. vẫn khăng khăng vợ chồng ông mới nhận 7 chỉ vàng. Dù tòa yêu cầu nhưng ông T. không đưa ra được bằng chứng về việc giao nhận 14 chỉ vàng. Hai bên cãi vã kịch liệt vì chuyện nhận vàng. Đến nỗi chủ tọa phiên tòa phải gắt lên, yêu cầu 2 anh em ra khỏi phòng xử. "Chừng nào 2 ông bình tĩnh, HĐXX mời 2 ông trở vào tiếp tục làm việc. Nếu 2 ông cứ giữ thái độ như thế, HĐXX sẽ có biện pháp cứng rắn hơn" - chủ tọa răn đe.

Bạc tóc, bạc cả tình

Đi song song ngoài hành lang, 2 anh em không nhìn nhau. Ông T. vào nhà vệ sinh rửa mặt, còn ông V. đứng hút thuốc lá. Chẳng mấy ai biết gần 30 năm trước, họ chia nhau căn nhà trú ngụ, mảnh đất canh tác trong cảnh bần hàn.

HĐXX phúc thẩm tuyên y án sơ thẩm. Bị đơn có trách nhiệm hoàn trả nguyên đơn phần đất gia đình bà đang chiếm dụng (phần đất mà ông T. trả 7 chỉ vàng cho ông V. được tính vào phần diện tích bà P. đã bán đi).

Sau phiên tòa, vợ chồng ông V. mừng rỡ, gọi điện thoại khắp nơi thông báo tin vui. Không xa đó, vợ chồng ông T. và bà P. không giấu nỗi bức xúc. Người phụ nữ đứng tuổi tuôn trào nỗi bực tức cùng với cái đau của người đuối lý thành những lời chửi bới, phê phán mặc người nghe chói tai chịu đựng.

Dự tòa xong, nhiều người lắc đầu cám cảnh. Lọt sàng xuống nia đâu chẳng thấy. Mấy mươi năm trước, họ bảo bọc, yêu thương, chia sẻ với nhau khi cơ cực. Đến lúc khấm khá thì lại xào xáo vì đất. Đất vàng ngày nay đã làm những người anh em bạc tóc bạc luôn cả tình. Giờ đây sự thật đã chết đi trong tâm trí một người trong số họ cùng với sự lụi tàn của tình cảm ruột rà. Đời này đã thế, nói gì đời sau.