Dễ dàng qua mặt công chứng viên?

Vợ chồng anh Đ.N.T (SN 1983; ngụ quận Tân Bình, TP HCM) ra nước ngoài làm việc nên giao lại căn nhà mặt tiền đường Nguyễn Sỹ Sách (phường 15, quận Tân Bình) cho mẹ ruột là bà Đậu Thị Thái trông coi.

Lập mưu lừa công chứng

Coi nhà cho con đến cuối năm 2015, do cần tiền trả nợ nên bà Thái nảy sinh ý định dùng giấy tờ nhà đi cầm lấy tiền. Nghĩ là làm, bà Thái liền phá két sắt lấy giấy tờ nhà. Thông qua người quen, bà Thái đã đến gặp bà Đoàn Thị Ngân (SN 1955, ngụ quận Tân Bình) nhờ tìm người cầm giấy tờ nhà. Bà Ngân đồng ý, sau đó liên lạc với nhóm Thủy, Minh, Nam (chưa xác định lai lịch) trợ giúp.

Các đối tượng này cho biết phải có giấy ủy quyền của vợ chồng anh T. mới thế chấp nhà, vay được tiền. Nam gợi ý sẽ tìm người đóng giả vợ chồng anh T. ra làm thủ tục công chứng, trong đó chi phí thuê người đóng giả là 300 triệu đồng. Bà Thái đồng ý nên đưa CMND, giấy đăng ký kết hôn của anh T. cho Nam. Ngày 14-1-2016, công chứng viên Văn phòng Công chứng Chợ Lớn đến nhà bà Thái làm thủ tục, lăn tay, ký tên trong hợp đồng ủy quyền. Cùng ngày, sau khi có giấy ủy quyền do Văn phòng Công chứng Chợ Lớn ký, bà Thái cùng các đối tượng đến Phòng Công chứng số 2 (quận 5) ký hợp đồng mua bán nhà ở và chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở căn nhà mặt tiền của anh T. cho bà Nguyễn Thị Trúc Vân (SN 1979, ngụ quận 6) với giá 1 tỉ đồng. Bà Thái cùng nhóm Thủy, Minh, Nam nhận được 1 tỉ đồng, trong đó, bà Thái được chia 490 triệu đồng.

Một trong 2 căn nhà (bìa phải) của vợ chồng anh T. bị mẹ thuê người đóng giả công chứng viên đem bán. Ảnh: PHẠM DŨNG

Tháng 4-2017, Cơ quan CSĐT Công an quận 5 khởi tố vụ án "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Tại cơ quan công an, bà Thái khai nhận hành vi của mình nhưng nói việc ký hợp đồng tại Phòng Công chứng số 2 chỉ nhằm mục đích thế chấp căn nhà để vay tiền bà Vân. Do khi ký hợp đồng, bà Thái không đọc lại nên không biết mình ký vào hợp đồng chuyển nhượng căn nhà trên. Ngoài ra, bà Thái còn thừa nhận có vay thêm bà Vân số tiền 1,8 tỉ đồng. Bà Thái cho rằng bà Vân khai với công an bà bán căn nhà với giá 4,5 tỉ đồng là không đúng sự thật. Vì tính chất nghiêm trọng nên Công an quận 5 đã chuyển hồ sơ lên Công an TP HCM để điều tra, xử lý theo thẩm quyền.

Bên cạnh đó, bà Thái còn dùng thủ đoạn nêu trên đem chủ quyền một căn nhà khác của vợ chồng anh T. trên đường Phan Huy Ích (quận Gò Vấp, TP HCM) nhờ bà Đoàn Thị Ngân môi giới, cầm 600 triệu đồng, bà Thái nhận được 300 triệu đồng. Khi bà Thái phát hiện căn nhà này được chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Minh Hà (SN 1977, ngụ quận Tân Phú) và bà Hà thế chấp trong ngân hàng 1,2 tỉ đồng. Bà Thái đã đến Văn phòng Công chứng Thịnh Vượng trình báo việc công chứng trước đây là vi phạm trong việc công chứng. Văn phòng Công chứng Thịnh Vượng đã chuyển toàn bộ hồ sơ đến Cơ quan CSĐT Công an quận 8. Hiện nay, Công an quận 8 đang điều tra, xác minh việc công chứng, chuyển nhượng căn nhà trên đường Phan Huy Ích (quận Gò Vấp) của vợ chồng anh T.

Vụ việc dùng người đóng giả, làm giả giấy tờ để qua mặt công chứng viên như bà Thái không phải là hiếm mà đã xảy ra ít nhất 2 năm qua nhưng vẫn chưa có giải pháp ngăn ngừa. Theo thống kê của các cơ quan chức năng, chỉ tính riêng trong năm 2016 và 4 tháng đầu năm 2017, các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn TP đã phát hiện 44 trường hợp giả mạo (chủ yếu là giả mạo giấy tờ). Các phòng tư pháp quận, huyện và UBND phường, xã, thị trấn đã phát hiện 176 vụ việc giả mạo giấy tờ, người yêu cầu chứng thực.

Công chứng viên có liên đới trách nhiệm?

Bà Lại Thị Tuyết (SN 1981, nhân viên Văn phòng Công chứng Thịnh Vượng) nói đã bị bà Nguyễn Thị Minh Hà lừa đảo để chứng nhận việc giao dịch căn nhà đường Phan Huy Ích (quận Gò Vấp) do vợ chồng anh T. sở hữu. Hiện nay, bà Nguyễn Thị Minh Hà và bà Đoàn Thị Ngân không có mặt tại địa phương và bỏ đi đâu không rõ (?!).

Theo công chứng viên Phạm Thị Hoa, Văn phòng Công chứng Gia Định, tất cả giấy tờ làm giả mà đơn vị này phát hiện đều sử dụng phương pháp in phun màu; các đối tượng làm giả thường không xuất hiện mà chủ yếu là người sử dụng giấy tờ giả đem đến giao dịch, khi phát hiện giấy tờ giả thì họ bỏ lại nên không xác định được danh tính, địa chỉ của những người này có phải là người đứng tên trên các giấy tờ làm giả hay không. Như vậy rất khó xử lý… Từ đó, các phòng công chứng đề nghị xây dựng cơ chế phối hợp trong trình báo, tố giác, cung cấp tài liệu, tạm giữ giấy tờ của người vi phạm. Các cơ quan công an hỗ trợ cho tổ chức hành nghề công chứng trong việc tiếp nhận nhanh gọn, kịp thời các thông tin, văn bản trình báo và hồ sơ, tài liệu kèm theo.

Giấy tờ giả mạo được làm hết sức tinh vi bị các phòng công chứng phát hiện

Ảnh: TRƯỜNG HOÀNG

Tuy nhiên, trung tá Trần Văn Phú, Phó trưởng Phòng CSĐT tội phạm về trật tự xã hội Công an TP HCM, cho rằng trước khi xác nhận công chứng, chứng thực, công chứng viên cần kiểm tra thật kỹ các giấy tờ liên quan, hỏi và tìm hiểu kỹ đối tượng tham gia giao dịch, giải thích và hướng dẫn để các bên tự đi tìm hiểu, xác minh kỹ tài sản giao dịch, cần thiết thì tiến hành xác minh, yêu cầu cơ quan chuyên môn tiến hành giám định khi có đề nghị của người yêu cầu công chứng. Trường hợp nếu còn nghi ngờ thì công chứng viên cần mạnh dạn từ chối tiến hành công chứng… "Vì vậy, cần quy định rõ về chế tài, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong hoạt động công chứng, chứng thực để xử lý khi có sai sót xảy ra" - trung tá Phú nói.

Đồng quan điểm, ông Phùng Văn Hải, Chánh Tòa Dân sự - TAND TP HCM, khẳng định phải nâng cao trách nhiệm và năng lực thẩm định hồ sơ của công chứng viên. Thường xuyên cập nhật các mẫu giấy tờ do cơ quan nhà nước ban hành và cách thức nhận biết giấy tờ thật giả, kèm theo trang bị các máy móc hiện đại để kiểm tra, đối chiếu. Phải xây dựng cơ chế phối hợp chuyên môn giữa tổ chức hành nghề công chứng với văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất để bảo đảm chặt chẽ về mặt pháp lý các hợp đồng, văn bản công chứng.