Gian nan định giá tài sản bị hủy hoại

Tòa án Nhân dân TP HCM đã trả hồ sơ vụ án Đặng Thành Tập (SN 1985) kéo 20 người đến tháo dỡ, đập phá tài sản của người khác. Trước đó, VKSND TP HCM truy tố Tập tội danh "Hủy hoại tài sản", thuộc trường hợp gây thiệt hại từ 50-200 triệu đồng. Sau khi gây án, Tập thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội. Tuy nhiên, công tác định giá tài sản nhằm xác định trách nhiệm dân sự tưởng dễ lại vô cùng gian truân.

Công trình không phép "thoát" định giá?

Năm 2018, sau khi mua khu nhà đất ở phường Bình Trị Đông (quận Bình Tân, TP HCM), Đặng Thành Tập cho gia đình ông Dương Văn Quan thuê với giá 16 triệu đồng/tháng, thời hạn 5 năm. Người thuê có sửa chữa, cơi nới căn nhà làm phòng trọ, kinh doanh. Qua 2 tháng thuê, ông Quan chỉ trả 6 triệu đồng/tháng. Vì vậy, hai bên phát sinh mâu thuẫn không thể hòa giải. Tập kéo thêm 20 người đến, ngang nhiên tháo dỡ, đập phá ngôi nhà cùng nhiều tài sản.

Quá trình xác định giá trị tài sản thiệt hại trải qua khoảng thời gian dài, từ cuối năm 2018 đến tháng 9-2020. Ngày 28-12-2018, Hội đồng Định giá tài sản thường xuyên trong tố tụng hình sự quận Bình Tân cho rằng dàn máy vi tính do Tập đập phá dẫn đến hư hại trị giá hơn 602 triệu đồng. Xử lý vụ án, Công an TP HCM lại thông báo những tài sản này không đúng với 2 biên bản tạm giữ đồ vật, tài liệu thu giữ ở hiện trường. Do đó, Công an TP HCM trưng cầu giám định lại. Đầu năm 2019, Hội đồng Định giá tài sản thường xuyên trong tố tụng hình sự quận Bình Tân tiếp tục định giá nhiều tài sản như: bàn ghế, bàn thờ, tủ gỗ... Theo kết quả định giá, những tài sản trên có tổng trị giá 36,2 triệu đồng. Riêng một giường gỗ xưa cẩn xà cừ, cơ quan chức năng từ chối định giá do nội dung yêu cầu vượt quá phạm vi hiểu biết chuyên môn.

Phạm tội “Giết người” và “Hủy hoại tài sản”, bị cáo Nguyễn Hữu Phước lãnh án tử hình

Đến ngày 4-9-2020, đơn vị định giá làm rõ tổng trị giá tài sản thiệt hại là hơn 140,6 triệu đồng. 13 ngày sau, cơ quan định giá có công văn với nội dung: cơ quan quản lý không cấp phép công trình xây dựng trên khu đất. Đồng thời, yêu cầu định giá tài sản không có giấy phép xây dựng, bản vẽ thiết kế kỹ thuật thi công, biên bản kỹ thuật đánh giá chất lượng và hình ảnh hiện trạng căn nhà thời điểm trước khi bị hủy hoại. Do đó, thành viên hội đồng định giá từ chối định giá tài sản đối với vật kiến trúc tại căn nhà.

Từ đó, đại diện cơ quan công tố khẳng định tổng trị giá tài sản gia đình nạn nhân bị thiệt hại là hơn 140,6 triệu đồng. Trong khi đó, gia đình Đặng Thành Tập tự nguyện bồi thường... 3,6 tỉ đồng.

Không thể định giá tài sản không rõ xuất xứ

Không ít vụ trọng án, công tác định giá tài sản thiệt hại cũng phức tạp không kém vụ việc ở quận Bình Tân. Vụ án Nguyễn Hữu Phước (SN 1982) phóng hỏa thiêu chết 5 người là minh chứng nổi bật.

Hội đồng định giá tài sản thường xuyên trong tố tụng hình sự cấp TP - UBND TP HCM từ chối định giá nhiều tài sản bị thiêu rụi trong đám cháy. Đơn vị nghiệp vụ không thể định giá căn nhà và nhiều máy móc, phương tiện, đồ vật trong nhà vì những tài sản này không rõ nhãn hiệu, không rõ năm sản xuất... Cơ quan chức năng không thể xác định đặc điểm; không có hồ sơ liên quan để bảo đảm đủ điều kiện định giá những tài sản nêu trên. Viện dẫn Nghị định số 30/2018/NĐ-CP, cơ quan có thẩm quyền từ chối định giá căn nhà cùng những tài sản nêu trên.

Ngoài tội "Giết người", TAND TP HCM cáo buộc Phước tội danh "Hủy hoại tài sản" với trị giá tài sản thiệt hại hơn... 23,5 triệu đồng (giá một xe máy bị cháy, cũng là tài sản duy nhất đủ căn cứ định giá). Đối với căn nhà và những tài sản khác, cơ quan pháp luật không xem xét xử lý đối với Nguyễn Hữu Phước. Trong khi đó, đại diện gia đình nạn nhân yêu cầu kẻ thủ ác bồi thường 600 triệu đồng thiệt hại về tài sản. Ở cấp xét xử sơ thẩm, bị cáo Phước lãnh án tử hình về 2 tội danh trên.