Phát huy bản sắc TP HCM

Ngày 29-11, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP HCM (LHH) tổ chức hội thảo khoa học "Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa tinh thần truyền thống ở TP HCM hiện nay".

Giữ gìn trụ cột văn hóa

Tại hội thảo, GS-TS Nguyễn Văn Phước, Chủ tịch LHH, dẫn nhiều nội dung Nghị quyết 31/2022 của Bộ Chính trị về phát triển TP HCM.

Qua phân tích, ông Phước nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển toàn diện của TP HCM đặt ra yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; phát triển nhanh kinh tế số và kinh tế tuần hoàn; xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh và xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa tinh thần truyền thống dân tộc là "trụ cột" cho sự phát triển bền vững của thành phố và đất nước.

TS Nguyễn Hữu Nguyên (LHH) nhận xét giá trị văn hóa tinh thần truyền thống nổi bật của người dân Sài Gòn - TP HCM là năng động, hào hiệp, nghĩa tình. 

Thành phố không chỉ thể hiện tính năng động ở lĩnh vực phát triển kinh tế mà còn qua lối sống nhân hậu, nghĩa tình trong lĩnh vực văn hóa - xã hội. 

Đây là nơi khởi xướng các phong trào đền ơn đáp nghĩa, xây nhà tình nghĩa, phụng dưỡng mẹ Việt Nam anh hùng; đồng thời có nhiều hoạt động tự nguyện của người dân như trà đá miễn phí, quán cơm 0 đồng cho người nghèo, phần cơm miễn phí cho bệnh nhân...

Theo TS Nguyên, việc giữ gìn và phát huy những giá trị tinh thần truyền thống phải gắn liền với chống tham nhũng, lãng phí và hạn chế tệ nạn xã hội. Bởi lẽ, những biểu hiện tiêu cực ấy nếu phát triển tới mức nào đó thì sẽ làm lu mờ những giá trị văn hóa tinh thần truyền thống của thành phố.

Tiếp thu có chọn lọc

TS Huỳnh Văn Sinh (Học viện Cán bộ TP HCM) cho rằng sự tổng hòa những tính cách con người Sài Gòn - TP HCM là chặng đường dài. Những phẩm chất tốt sẽ phát huy sức mạnh to lớn khi được hướng tới mục đích tốt đẹp.

Trong tiến trình hội nhập và tiếp thu có chọn lọc văn hóa nhân loại, nếu biết đáp ứng và định hướng khoa học, đúng điểm rơi thì có thể phát huy tính linh hoạt sáng tạo trong tiếp thu tinh hoa văn hóa, văn minh nhân loại để làm giàu cho văn hóa dân tộc. "Ngược lại, nếu buông lỏng quản lý thì sẽ trở thành tiếp thu không chọn lọc và tạo điều kiện cho những làn sóng văn hóa không lành mạnh có đất sống" - chuyên gia này nhận xét.

ThS Nguyễn Phạm Phúc (Học viện Chính trị Khu vực II) quan tâm vai trò của gia đình trong việc giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống. Ông cho rằng thách thức hiện nay là đô thị hóa, công nghệ, văn hóa ngoại lai làm giảm sự gắn kết giữa các thế hệ. Vì thế, cần tăng cường giáo dục giá trị văn hóa trong gia đình; ứng dụng công nghệ để truyền tải văn hóa một cách sáng tạo.

Lồng ghép, kết hợp hài hòa

Trước những thách thức hiện nay, theo TS Vũ Thị Mai Oanh (LHH), cần tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, sự năng động, sáng tạo của lãnh đạo và người dân, phát huy nhân tố con người vì sự nghiệp xây dựng TP HCM văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Ngoài ra, cần đa dạng hóa các hình thức giáo dục nhằm truyền tải các giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ; huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa đồng bộ, hiện đại của cả nước và khu vực. Song song với đó, đẩy mạnh đào tạo nhân lực cho các ngành, lĩnh vực văn hóa.

PGS-TS Nguyễn Thế Nghĩa, Phó Chủ tịch Thường trực LHH, nêu quan điểm về sự cần thiết nâng cao nhận thức, giá trị văn hóa truyền thống và nâng cao dân trí. 

Hai vấn đề này đi đôi với nhau, muốn nhận thức về văn hóa thì phải nâng cao dân trí.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu, chắt lọc và đưa giá trị văn hóa tinh thần truyền thống vào giáo dục học đường, vào các chuẩn mực và quy tắc ứng xử trong hệ thống chính trị và trong tất cả các tổ chức xã hội, đoàn thể, doanh nghiệp và quần chúng.

"Cần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh và Không gian Văn hóa Hồ Chí Minh. Trong đó, việc lồng ghép, kết hợp hài hòa giá trị văn hóa tinh thần truyền thống với giá trị văn hóa Hồ Chí Minh và tinh hoa văn hóa hiện đại… là giải pháp quan trọng" - PGS-TS Nguyễn Thế Nghĩa nhìn nhận.