Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội: Sử dụng xe máy cũ sẽ làm suy giảm chất lượng không khí

Ngày 18-7, Báo Dân trí phối hợp với Văn phòng UBND TP Hà Nội tổ chức buổi tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Chuyển đổi xe máy xăng ở nội đô: Vì một Hà Nội xanh".

Tại buổi toạ đàm, ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, cho biết trên địa bàn Hà Nội hiện có 6,9 triệu xe máy và xấp xỉ gần 1,5 triệu xe máy của các tỉnh khác thường xuyên hoạt động, trong đó 70% xe máy đang lưu hành là xe cũ. Mô tô, xe máy chiếm 95% lượng phương tiện xe cơ giới.

Theo ông Long, các nghiên cứu thống kê cho thấy xe máy là nguồn phát thải chính tại đô thị. Theo đó, xe máy gây ra 94% lượng hydrocarbon (HC), 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10 từ giao thông.

"Đây là con số đáng lo ngại. Kết quả phân tích trên cho thấy nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu ở Hà Nội là phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, theo thống kê chiếm 58-74% tùy từng thời điểm"- ông Long nói.

Ông Đào Việt Long cho biết theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ xe máy là rất lớn, với khoảng 470.000 tấn CO/năm và 38.000 tấn HC/năm, tương đương lần lượt với tổng trọng lượng của khoảng 31.000 và 2.500 chiếc xe buýt lớn.

"Việc tiếp tục sử dụng hàng triệu xe máy cũ không chỉ làm ảnh hưởng đến môi trường của Hà Nội mà còn làm suy giảm chất lượng không khí, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, chưa kể vấn đề về tai nạn giao thông. Đây là cơ sở quan trọng để Hà Nội đẩy mạnh chính sách vùng phát thải thấp và chuyển đổi phương tiện giao thông xanh trong thời gian tới. Các chuyên gia cũng nhận định việc thay thế xe cũ bằng xe điện hoặc xe đạt chuẩn có thể giúp giảm 35-40% lượng khí CO và HC, đồng thời cải thiện chất lượng không khí và tiết kiệm năng lượng"- ông Long nêu rõ.

Nhận định về Chỉ thị 20 của Thủ tướng khi yêu cầu Hà Nội đến ngày 1-7-2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1, ông Nguyễn Anh Quân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, cho rằng đây là quyết định mang tính cấp bách, kịp thời, cấp thiết. Ngay sau khi có Chỉ thị 20 của Thủ tướng, Hà Nội ngay lập tức có văn bản giao cho Sở Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ trì để cùng với các sở ngành liên quan xây dựng kế hoạch cụ thể đặt ra các tiêu chí, giải pháp, lộ trình, các chính sách phù hợp.

Theo ông Quân, dự thảo kế hoạch này đã cơ bản đầy đủ và đang trong quá trình xin ý kiến tham gia của các sở ngành liên quan, dự kiến sở sẽ trình thành phố trước ngày 25-7.

Trong quá trình xây dựng dự thảo kế hoạch, Chủ tịch UBND TP Hà Nội và các lãnh đạo thành phố rất quan tâm, chỉ đạo sát sao để nghiên cứu các chính sách phù hợp. TP Hà Nội rất mong muốn có sự hài hòa giữa quyền lợi, giữa trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

"Chúng tôi tin rằng với những chính sách của Nhà nước và của doanh nghiệp… sẽ tạo nên động lực và sức đẩy để thành phố hoàn thành yêu cầu của Thủ tướng giao là từ ngày 1-7-2026 trong khu vực Vành đai 1 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xe chạy bằng xăng, dầu) lưu thông"- ông Quân nhấn mạnh.

Tương tự, ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Xây dựng Hà Nội, cũng cho rằng Chỉ thị 20 chọn thời điểm tháng 7-2026 để cấm xe máy sử dụng nguyên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1 là vừa đủ, cần thiết và không thể chậm trễ được nữa.

Lý giải về điều này, ông Phan Trường Thành cho biết trước đây chúng ta xây dựng một mạng lưới đường sắt đô thị mất 15-19 năm mới hoàn thành, thủ tục đầu tư trải dài.

Thời gian qua Bộ Chính trị, Trung ương đã nhận thức được vấn đề này và yêu cầu Hà Nội, TP HCM phải xây dựng 2 đề án phục vụ cho phát triển đường sắt đô thị tại 2 thành phố lớn này.

Quốc hội cũng đã ra Nghị quyết 188 với một loạt cơ chế, chính sách tất cả là chỉ định thầu, lựa chọn đặc biệt chứ không thông qua các thủ tục, quy trình như trước đây.

"Một điều mà tôi cho rằng quan trọng, đó là điểm nghẽn của điểm nghẽn trước đây, là thể chế thì nay lại là động lực và nguồn lực. Đặc biệt là một loạt các cơ chế, chính sách mà Đảng và Nhà nước thay đổi vừa rồi đã cắt bỏ mọi thủ tục rườm rà để chúng ta triển khai thực hiện"- ông Phan Trường Thành nói.

Nêu quan điểm về chỉ thị 20, ông Nguyễn Đại Hoàng, Admin diễn đàn Otofun, cho rằng ngay khi truyền thông đưa tin, đây là chủ đề nóng trên các diễn đàn, mạng xã hội. Có nhiều ý kiến đồng tình nhưng cũng có nhiều băn khoăn.

Theo ông Hoàng, xe máy là phương tiện thuận tiện, mưu sinh của nhiều gia đình, với số lượng lớn. Nhiều người dân sử dụng xe máy không chỉ trong Vành đai 1 mà còn ra ngoài. Do đó, chính sách này khi áp dụng sẽ tác động đến cuộc sống người dân.

"Để thay đổi được thói quen của người dân là vấn đề rất lớn, cần có nhiều biện pháp. Ngoài thay đổi nhận thức của người dân, cần nhiều hơn sự hỗ trợ, thay đổi về hạ tầng, phương tiện công cộng. Vành đai 1 rất ít metro, phương tiện công cộng, thậm chí nhiều nơi ô tô còn khó đi vào và chủ yếu là xe máy.

Khi chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, vấn đề đầu tiên là sạc ở đâu, nhất là ở những chung cư, khi nhiều hầm chung cư không có đủ hệ thống sạc, nhiều nơi còn có quy định về phòng cháy chữa cháy. Bên cạnh đó, việc để dành ra một khoản ngân sách để chuyển sang xe điện là vấn đề với nhiều người.

Ông Hoàng cho rằng nếu có một hạ tầng phát triển, có vỉa hè cho người đi bộ, có hệ thống dịch vụ như xe đạp điện, xe công cộng thì thậm chí người dân không cần dùng xe cá nhân mà chuyển hẳn sang xe công cộng.