Phong Nha - Kẻ Bàng: Vùng sinh thái độc đáo

Vườn Quốc gia (VQG) Phong Nha - Kẻ Bàng có diện tích 123.326 ha, trải dài trên địa phận huyện Minh Hóa và huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đây là VQG lớn nhất Việt Nam với nhiều giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo, đa dạng sinh học và hệ sinh thái. VQG Phong Nha - Kẻ Bàng đang trên hành trình hướng tới các tiêu chuẩn Danh lục Xanh của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

Phát hiện thêm 22 hang động

Phong Nha - Kẻ Bàng không chỉ là điểm đến du lịch hàng đầu của Quảng Bình nói riêng và Việt Nam nói chung mà đã vươn tầm thế giới. Dưới những cánh rừng nguyên sinh nơi đây vẫn còn ẩn chứa nhiều điều bí ẩn chưa được khám phá.

Ông Lê Thúc Định, Trưởng Phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế Ban Quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, cho biết trong khu vực VQG này ước tính có hơn 1.000 hang động. Từ khi Phong Nha - Kẻ Bàng được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, các giá trị nổi bật toàn cầu của VQG này được chú trọng giữ gìn, bảo tồn và ngày càng phát huy hiệu quả.

Mới đây, đoàn thám hiểm hang động Anh - Việt gồm 12 chuyên gia đã tiến hành khảo sát các hang động tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng và vùng lân cận thuộc tỉnh Quảng Bình. Đoàn đã phát hiện, ghi nhận thêm 22 hang động mới, 3 hang động khảo sát bổ sung, với tổng chiều dài 3.550 m.

Theo các chuyên gia đoàn thám hiểm hang động Anh - Việt, 22 hang động mới phát hiện nêu trên chỉ nằm trong phạm vi nghiên cứu tiếp cận, xác định vị trí, mô tả sơ bộ. Do vậy, cần phải khảo sát, nghiên cứu chuyên sâu để làm rõ hơn giá trị; từ đó có những nhận định chính xác trong việc bảo tồn và khai thác bền vững cảnh quan, hang động.

"Việc ghi nhận thêm 22 hang động kỳ vĩ có ý nghĩa khoa học nhằm làm rõ thêm các giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo, thủy văn khu vực VQG Phong Nha - Kẻ Bàng. Đây là nguồn tài nguyên quý giá cho việc phát triển du lịch tại Phong Nha - Kẻ Bàng nói riêng và Quảng Bình nói chung" - ông Định nhận định.

Hướng tới Danh lục Xanh

VQG Phong Nha - Kẻ Bàng được đánh giá là 1 trong 200 vùng sinh thái quan trọng toàn cầu, là mẫu chuẩn điển hình về đa dạng sinh học của vùng sinh thái dãy Trường Sơn. Đây là khu rừng nguyên sinh trên núi đá vôi lớn nhất Việt Nam, sở hữu các yếu tố đặc hữu, nguồn gien quý hiếm.

Theo thống kê, Phong Nha - Kẻ Bàng có hệ thống thực vật vô cùng phong phú, đa dạng với 2.953 loài. VQG này có 1.394 loài động vật. Đây là khu vực có tính đa dạng sinh học cao bậc nhất Việt Nam; lưu giữ nhiều loài động vật, thực vật đặc hữu, quý hiếm. Trong đó, 111 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 121 loài có tên trong Sách đỏ IUCN.

Ông Lê Thúc Định cho biết VQG Phong Nha - Kẻ Bàng cũng là nơi được phát hiện 43 loài mới và đã công bố trên toàn thế giới, gồm 38 loài động vật và 5 loài thực vật. Đây cũng là khu vực có nhiều nguồn gien quý hiếm, cần được ưu tiên bảo vệ, như: Bách xanh đá, huê mộc, đỉnh tùng, trầm hương, mun sừng, gụ lau, lim xanh, bảy lá một hoa, giảo cổ lam, lan hài xanh, hài đốm, hài xoắn…

Trong đó, quần thể bách xanh đá trên 500 năm tuổi phát hiện năm 2004 ở VQG Phong Nha - Kẻ Bàng được đánh giá là loài thực vật quý hiếm, đặc hữu bậc nhất tại Việt Nam, được Sách đỏ IUCN xếp vào tình trạng bảo tồn nguy cấp. Theo khảo sát, bách xanh đá phân bố chủ yếu ở khu vực núi đá vôi, thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của vùng lõi VQG với diện tích hơn 5.000 ha. Việc phát hiện quần thể bách xanh đá là một minh chứng về tính nguyên sơ, đa dạng sinh học độc đáo của Phong Nha - Kẻ Bàng.

Theo ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Ban Quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, năm 2022, đơn vị này đã nộp đơn tham gia tiến trình Danh lục Xanh của IUCN. Đến nay, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng đã hoàn thành giai đoạn đề xuất, đang thực hiện giai đoạn cuối cùng của tiến trình để đệ trình hồ sơ lên Ủy ban Danh lục Xanh IUCN trong năm 2024. Dự kiến trong năm 2025, hồ sơ Danh lục Xanh của VQG Phong Nha - Kẻ Bàng sẽ được phê chuẩn và được Ủy ban Danh lục Xanh IUCN cấp chứng nhận.

Ông Thái cho biết Danh lục Xanh là bộ tiêu chuẩn toàn cầu về bảo tồn thành công các khu bảo vệ và bảo tồn; cung cấp thước đo trong việc bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững. Do vậy, khi đạt được chứng nhận Danh lục Xanh, lợi ích mang lại cho VQG Phong Nha - Kẻ Bàng là rất lớn, có ý nghĩa hết sức quan trọng.

Khi đạt chứng nhận Danh lục Xanh, Phong Nha - Kẻ Bàng càng thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế trong việc thực hiện các cam kết về bảo tồn đa dạng sinh học; thu hút lượng khách du lịch, đóng góp cho nền kinh tế địa phương và bảo đảm hài hòa các hoạt động phát triển bền vững. Chứng nhận Danh lục Xanh còn góp phần nâng cao năng lực quản lý, giúp Ban Quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng tiếp cận hiệu quả hơn nguồn tài chính từ các tổ chức tài trợ…