Những dũng sĩ thuần dưỡng voi dữ Tánh Linh

Bạt Thông Ngân và Bạt Thông Khăm khiến chúng tôi nhọc công nhất từ trước đến nay bởi chúng đã quá “lờn” người, không còn biết sợ!”. Ông Ama Đen (40 tuổi), người trực tiếp thuần dưỡng 2 con voi rừng mang tên như trên, tâm sự.

Cách đây 3 năm (tháng 7-2001), 6 con voi dữ ở Tánh Linh (Bình Thuận) đã được đưa lên Đắk Lắk để thả vào rừng. Tại Yok Đôn, 4 con voi lớn đã dần hòa nhập và sống chung với đàn voi nhà bản địa. Chỉ có 2 con nhỏ (được giữ lại vườn để chăm sóc, bảo vệ) xung đột dữ dội với đàn voi nhà, phá phách tài sản và hoa màu, trốn sang tận Nam Dong - Cư Jút (Đắk Nông) đe dọa tính mạng nhiều người.

Ông Ngô Tiến Dũng, Giám đốc Vườn Quốc gia Yok Đôn, cho biết: Được cấp trên chấp thuận, vào đầu tháng 5, Vườn Quốc gia thuê một nhóm người dân tộc thiểu số tại địa phương thuần dưỡng 2 chú voi hung dữ đã được 5 tuổi là Bạt Thông Khăm và Bạt Thông Ngân. Nhóm do ông Ama Buôn Thăn phụ trách đã hạ trại sâu trong rừng Yok Đôn ăn ở cùng đàn voi...

Giai đoạn đầu: Voi quần người

Từ ngày được đưa lên Vườn Yok Đôn này, hai chú voi con tấn công cả du khách thăm vườn. Y Măk, người trông coi đàn voi (trong đó có 2 chú Khăm và Ngân), kể: “Cứ thấy bóng người là nó gầm lên chồm tới tấn công,Y Măk cũng nhiều lần bị chúng rượt đuổi “bán sống bán chết”. Hôm đầu tiên thuần dưỡng, cả nhóm (6 người) phải đưa 2 voi nhà đến áp đảo để buộc nó vào gốc cây rừng. Mất một ngày mới tiếp cận được.

Tại một góc rừng già khá bằng phẳng cạnh sông Sêrêpốk (nơi nhóm thuần dưỡng voi hạ trại) vẫn còn nguyên dấu tích những cuộc vật lộån giữa 6 con người và 2 con voi dữ. Bên cạnh nhiều thân cây bị đổ gãy, vặn vẹo từ những cú đánh hông, lắc đầu và giẫm đạp dữ dằn của voi là những hố đất bị dằn xơ xác. Y Măk cho chúng tôi xem nhiều dụng cụ thuần dưỡng voi như: Dùi đinh (gọi là khó), khóa chân làm bằng dây da trâu (pọc) và chùm dây trói cổ (khôn) được bện bằng dây rừng chắc nịch... Cái nào cái nấy đầy rẫy vết xước và lấm lem bùn đất.

Giai đoạn 2: Ngồi lên lưng voi

Đã quá trưa, Y Măk bảo: “Phải chờ vài giờ nữa mới tìm được voi”. Hơn một tuần nay, nhóm bước vào giai đoạn cam go nhất trong quá trình thuần dưỡng. Giai đoạn này dù không nguy hiểm bằng bước đầu làm quen với voi, nhưng đòi hỏi kiên trì hơn. Sở dĩ không bắt 2 con voi Thông Khăm và Thông Ngân vào bãi tập sớm như mọi khi là vì dành thời gian cho chúng ăn thật no, thư giãn nhằm bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng sau gần 50 ngày liên tục bị cùm chân và khống chế, kể cả giam đói.

Y Măk nói: Cả vùng rừng Buôn Đôn trước đây có tất cả 3 điểm thuần dưỡng voi lý tưởng nhất - đấy là Buôn Trí, Yang Lành và bến nước Cây Si này. Nơi được chọn làm bãi thuần dưỡng voi nhất thiết phải gần sông và bằng phẳng, tách biệt hẳn với buôn làng, càng xa càng tốt. Yếu tố gần sông là quan trọng nhất bởi trong quá trình quần nhau giữa voi và người không gì thuận lợi bằng cách... cùng nhau xuống nước. Ở đó, những người thuần dưỡng voi dễ dàng xoay trở và điều khiển từ trên lưng voi. Nếu bị voi hất ngã cũng không đến nỗi bị thương. Khi đã ngồi trên lưng voi rồi, thì làm sao phải bắt nó đi đứng theo ý mình. Y Măk bảo: Đây là bước khó khăn nhất. Người thuần dưỡng voi phải nhờ vào những vòng, những xích và cả cây rừng ken dày để chặn, để buộc giữ voi.

Y Măk tiếc rằng, đến bây giờ buôn Trí và buôn Yang Lành không còn là nơi thuần dưỡng voi rừng như xưa. Bởi rừng ở đó không còn, cư dân tứ xứ đã đến sinh cơ lập nghiệp đông đúc lắm rồi.

Mắt voi sẽ mất vẻ hoang dại

Bất chợt những tiếng gầm từ con suối Đinh Rắk vọng lên, khiến ai cũng giật mình quay ngoắc lại. Trong chớp mắt, tiếng nện gót thình thịch cùng tiếng gầm rú dũng mãnh của 2 con voi dữ Tánh Linh đã ào qua trước mặt, nhắm thẳng bến nước Cây Si lao xuống. Trên lưng 2 con voi, Ama Đen cùng chàng trai trẻ Y Măk vẫn bám chặt. Voi được tắm rửa sạch sẽ dưới bến sông, rồi được Ama Đen dùng dùi đinh khống chế và điều khiển vào bãi tập. Ông chỉ huy những người trong nhóm ép voi vào cây rừng, sau đó dùng dây da trâu, dây mây buộc lỏng vào 2 chân sau và 2 chân trước để nó đi chậm lại, giảm bớt sự hung hãn.

Ama Đen chỉ vào đôi mắt đỏ ngầu như tóe máu của 2 con voi mà bảo: “Phải mất vài tháng nữa mới thuần dưỡng được. Bao giờ chân sau hết đá vào người, vòi thõng xuống và đôi mắt không còn hoang dại nữa mới tháo cùm chân và cổ ra”. Chỉ mỗi việc dùng dây buộc lỏng chân sau và trước của nó cũng phải mất hơn một giờ. Ai nấy trong nhóm đều nhễ nhại mồ hôi. Ama Đen bảo: “Anh em Y Măk không còn phải dùng dây để dắt voi tập đi sang phải, sang trái nữa, mà ngồi trên lưng nó, dùng dùi đinh và búa để điều khiển”.