Những kỷ vật của chị Quyên, anh Trỗi

Mấy năm nay, đã thành thông lệ, khi Báo Người Lao Động tổ chức trao giải thưởng Nguyễn Văn Trỗi ở đâu, đều mời chị Phan Thị Quyên tham gia. Đây là giải thưởng dành cho giáo viên, học sinh các trường dạy nghề tiêu biểu trong cả nước nên sẽ là niềm động viên lớn lao cho người nhận giải nếu được chính tay vợ người anh hùng trao tặng.

Lần này, trước khi ra Hà Nội cùng ban tổ chức giải, chị Quyên được người quen báo tin, hiện còn một số kỷ vật của anh Trỗi (mà chị đã trao cho giao liên đưa ra Bắc những năm tháng chiến tranh) đang được Bảo tàng Cách mạng Việt Nam lưu giữ. Vậy là mới đặt chân lên đất thủ đô, chị vội tìm đến bảo tàng ngay.

Chị Quyên đọc lại bài thơ chị thêu trên khăn tay tặng anh Trỗi, được lưu giữ ở Bảo tàng Cách mạng VN

Anh bảo vệ bảo tàng trẻ măng thoáng giật mình khi nghe tôi giới thiệu đây là chị Phan Thị Quyên, vợ anh Trỗi. Khó ai nhận ra chị Quyên đã ngoài 60 với hình ảnh chị Quyên tròn 20 xinh tươi đứng bên anh Trỗi trong ngày cưới năm nào, vậy mà chỉ cần nghe 3 chữ “vợ anh Trỗi”, anh bảo vệ vội vàng mời ngay chúng tôi vào chẳng cần một thứ giấy tờ chứng minh nào cả.

“Chị là chị Quyên vợ anh Trỗi đây sao?”, người... sửng sốt thứ hai là chị Trần Hải Nhị, Trưởng phòng Kiểm kê, bảo quản của bảo tàng. Quá vui vì chuyến viếng thăm bất ngờ, chị cứ xoắn lấy chị Quyên thăm hỏi đủ thứ chuyện về anh Trỗi. Cả bảo tàng lặng lẽ trong cái rét của Hà Nội như bừng tỉnh khi hướng dẫn viên bất đắc dĩ Trần Hải Nhị đưa vị khách đặc biệt Phan Thị Quyên đi khắp các phòng ban của bảo tàng để “khoe”.

Cây đàn măng-đô-lin của anh Trỗi là kỷ vật đầu tiên chúng tôi nhìn thấy được đặt trang trọng trong khung kính phòng trưng bày. Mắt đỏ hoe, chị Quyên lấy ngón tay sờ vào kính như cố tìm lại tiếng đàn réo rắt quen thuộc ngày nào.

Đến phòng kiểm kê, bảo quản, “sếp” Nhị hãnh diện giới thiệu với “lính” trẻ: “Các em biết ai đây không? Đây là chủ nhân những kỷ vật của anh Trỗi được chúng ta giữ gìn bấy lâu nay”. “A, chị Quyên!”, một - hai giọng nói trong trẻo cất lên. Chị Quyên tươi cười đáp lại lời chào mà mắt rưng rưng. Và rồi, không thể kìm nén những giọt nước mắt được nữa khi chị run run lần giở lại những lá thư tình mộc mạc mà nồng thắm ngày nào.

Dù cho sóng gió bão bùng

Lòng em vẫn giữ thủy chung vẹn toàn

Cầu mong anh được bình an

Nước nhà thống nhất vinh quang anh về

Bài thơ trên chiếc khăn thêu vẫn đỏ rực như ngày chị gởi tặng anh trong khám tử tù. “Anh còn bảo chị gởi kim chỉ vào để anh em trong tù dạy anh thêu, dù lúc đó đã bị kêu án tử hình”, chị Quyên kể. Và cứ thế, căn phòng sôi động hẳn lên bởi những mẩu chuyện về anh Trỗi và bởi hiếm hoi lắm mới có dịp được nghe chính người trong cuộc kể chuyện thế này. Hình như lúc ấy, trước mắt mọi người không phải là bác Quyên, cô Quyên với mái tóc hoa râm của tuổi 60 mà vẫn là chị Quyên của anh Trỗi ngày nào...

Ý định ban đầu của chị Quyên là xin lại những bức thư tình của 2 người, nhưng khi chia tay ra về, chị lại hứa... gởi thêm cho bảo tàng một số kỷ vật! “Thật ấm lòng khi những kỷ vật của anh Trỗi được gìn giữ trân trọng như thế này”. Trong cái rét lất phất mưa phùn của Hà Nội ngày cuối năm, tôi cảm nhận sự nồng ấm qua câu nói và ánh mắt rạng ngời hạnh phúc của chị...

Thăm trường Nguyễn Văn Trỗi ở Cuba Chị Quyên chụp ảnh lưu niệm với các em học sinh trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi ở Cuba Chị Phan Thị Quyên đã tháp tùng đoàn của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sang Cuba dự Hội nghị Thượng đỉnh các nước phong trào không liên kết lần thứ 14 được tổ chức vào giữa tháng 9-2006. Lần thứ hai trở lại đất nước này, chưa đi đâu, chị đã bị... phát hiện. Một bạn trẻ Cuba vô tình đọc thấy tên chị trong danh sách khách mời đã tìm đến thăm hỏi rồi tự hào khoe: “Em là cựu học sinh trường Nguyễn Văn Trỗi!” Đâu đâu trong ngôi trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi xinh xắn mà chị đến thăm cũng đều có bóng dáng anh Trỗi: trong phòng là bức chân dung, ngoài sân là pho tượng được đặt nơi trang trọng... Nhưng món quà bất ngờ nhất mà chị Quyên nhớ mãi là hoạt cảnh các em tái hiện hình ảnh của anh Trỗi lúc ra pháp trường: “Nhìn các em mới 8,9 tuổi đọc vanh vách tiểu sử và diễn thật sống động giờ phút hào hùng của anh Trỗi, mình quá bất ngờ.” Rời Cuba, chị tiếc vì chưa đi thăm hết được những nơi mang tên anh Trỗi và băn khoăn mãi khi chỉ mang có 10 kg kẹo làm quà cho các em, “chắc là không đủ chia vì dường như cả trường đều có mặt để chào đón mình”.