Sân trường dần vắng tiếng chim

Trường THPT Bùi Thị Xuân (quận 1, TP HCM) vốn có khoảng sân rộng, trải mình dưới hàng phượng cổ thụ xanh mát. Thế rồi một hôm, 3 cây phượng bị đốn hạ. Ánh nắng oi bức của khí hậu phương Nam ngày ngày hun nóng sân trường. Giờ ra chơi, khoảng sân này không còn hấp dẫn các cô cậu học trò và mùa phượng vĩ thắp lửa trên cây cũng theo đó dần lùi vào ký ức.

Đốn hạ cây xanh cũng là việc chẳng đặng đừng. Thầy cô hẳn rất muốn giữ cây xanh ở sân trường, vì đây là nơi học trò vui chơi, tập luyện, học các môn thể dục.

Bóng cây sân trường, tiếng chim rộn rã luôn là hình ảnh đẹp của các ngôi trường ở đô thị - vốn rất thiếu không gian trồng cây xanh. Nhưng rồi, vào tháng 4-2023, khi vụ việc một cây xanh ở Trường THCS Trần Văn Ơn (quận 1, TP HCM) bị mục gốc đổ xuống đường làm bị thương một số người xảy ra, hiệu trưởng các trường khác không khỏi lo lắng.

Qua một đợt nhờ các chuyên viên cây xanh thẩm định, nhiều cổ thụ ở sân trường có dấu hiệu hư hỏng, sâu mục đã bị đốn hạ. Nhiều cây xanh dù bệnh nhẹ, thay vì được chăm sóc để lấy bóng mát thì một số trường chọn biện pháp an toàn là đốn bỏ. Giờ đây, giữa thành phố rộng lớn, thật hiếm hoi tìm ra một ngôi trường còn giữ được hàng phượng vĩ.

Chuyện tưởng đã yên ắng nhưng đến tháng 8-2024, một nhánh dầu cổ thụ ở Công viên Tao Đàn (quận 1) gãy xuống, rơi trúng nhóm người đang tập thể dục. Vụ việc khiến 5 người thương vong này làm dấy lên lo ngại về sự an toàn của những cây xanh lớn, vốn không còn nhiều ở thành phố. Hàng loạt công viên đã cho nhân viên cây xanh mé trụi nhánh các cổ thụ.

Nhạy cảm với chuyện này, nhiều trường học lo ngại những loại cây như dầu, sao, me tây, xà cừ… lớn ở sân trường cũng có thể bị gãy nhánh, gây thương vong cho học sinh nên gọi nhân viên cây xanh đến xử lý.

Sân Trường Tiểu học Hòa Bình (quận 1) trước đây trồng rất nhiều cây bàng cao lớn. Chúng tỏa bóng xuống sân trường, che mát cho học sinh chơi đùa, học tập. Hằng ngày, lũ chim trời đến líu lo trên cành. Đây cũng là ngôi nhà của những chú sóc chạy nhảy suốt ngày như chơi đùa cùng học sinh. Cách đây chưa lâu, những cây bàng này đều bị "xử lý", chỉ chừa lại thân trơ trọi khoảng 3 m. Thay bóng mát của cây xanh, trường cho lắp khung sắt và phủ mái bằng vải dù. Sân trường dù không còn nắng nhưng luôn nóng bức bởi thiếu bóng cây.

Nỗi lo ngại của nhiều trường cũng dễ hiểu. Trong môi trường chật hẹp, nếu lỡ xảy ra những sự cố như cây đổ, nhánh gãy gây thương tích cho học sinh thì hậu quả khó vãn hồi. Nhiều phụ huynh cũng muốn triệt tiêu nỗi lo này đối với con trẻ đang học tại trường. Giải pháp an toàn nhất vẫn là mé nhánh, tỉa cành, thậm chí chặt bỏ cây xanh, thay bằng bạt dù - khung thép hoặc giăng lưới nhựa chống nắng.

Trong khi đó, giải pháp tối ưu của các kỹ sư lâm nghiệp là không vội đốn hạ cây xanh trong sân trường. Bởi lẽ, việc tạo dựng mạng lưới cây xanh ở đô thị vô cùng khó khăn, nhất là trong không gian trường học. Lẽ ra, nhà trường nên mời chuyên gia cây xanh đến tham vấn để có giải pháp phù hợp. Nếu cây hư hỏng, bị sâu bệnh thì chữa trị; nếu không chữa trị được thì mới đốn hạ hoặc trồng cây thay thế. Cây nào cao lớn, có thể gây nguy hiểm thì mé nhánh, tỉa ngọn chứ không nên chặt trụi.

Cây xanh sân trường ngày càng vắng bóng là nỗi tiếc nuối của học sinh lẫn thầy cô. Đó cũng là sự nuối tiếc của nhiều người vì một quãng đời ở đô thị phải sống bức bối do thiếu cây xanh.