Sớm tách làn ô tô - xe máy

Các làn đường hỗn hợp ở TP HCM khiến nhiều người đi xe máy ám ảnh do ưu tiên ô tô lưu thông. Các chuyên gia cho rằng nên làm ngược lại - dành phần lớn mặt đường cho xe máy

Hàng loạt vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng gần đây tại TP HCM xuất phát từ nguyên nhân ô tô và xe máy lưu thông chung làn đường.

Tai họa chực chờ

Cuối tháng 7-2025, trên Tỉnh lộ 15 - đoạn giao với đường Hồ Văn Tắng, một xe tải khi rẽ phải đã va chạm với xe đạp điện chạy cùng chiều, khiến chị P.T.N (33 tuổi) bị cuốn vào gầm và tử vong. Nơi xảy ra tai nạn là đoạn đường hẹp, không có dải phân cách.

Trước đó, chiều 22-5, trên đường Đỗ Mười, xe tải do tài xế Nguyễn Thanh Cường (34 tuổi) điều khiển đã mất phanh, tông thẳng vào xe máy khiến 2 người đi trên xe này là anh N.T.L (34 tuổi) và chị Đ.B.A (25 tuổi) tử vong tại chỗ. Xe tải còn gây ra tai nạn liên hoàn với 3 phương tiện khác trên làn đường hỗn hợp.

Trên đường Quang Trung, TP HCM, thống kê 6 tháng qua cho thấy đã có 4 người thiệt mạng trong 4 vụ tai nạn. Dù đường này có dải phân cách chia 2 chiều, song người dân địa phương cho rằng nguyên nhân chính là do ô tô và xe máy đi chung làn...

Phân làn hợp lý, linh hoạt

Trong thực tế, việc xung đột giữa các loại phương tiện trên làn hỗn hợp là nguyên nhân chính gây ra nhiều vụ tai nạn. Tình trạng xe máy len lỏi vào làn ô tô hay xe tải chiếm hết đường là nỗi ám ảnh với nhiều người tham gia giao thông.

Theo KTS Trương Nam Thuận, Công ty CP Tư vấn Đầu tư Thiên Nam Anh, một số quy định, chính sách về giao thông đô thị tại TP HCM nhiều năm qua cho thấy sự bất cập là tập trung hạn chế xe máy để mở rộng không gian cho ô tô, phân làn theo kích thước xe thay vì theo nhu cầu và mật độ di chuyển thực tế. Điều này xuất phát từ "định kiến" cho rằng xe máy là nguyên nhân chính gây ra ùn tắc giao thông và tai nạn.

KTS Trương Nam Thuận dẫn số liệu thực tế cho thấy ô tô mới là tác nhân chính làm suy giảm năng lực lưu thông của nhiều phương tiện ở thành phố. Một ô tô chiếm diện tích gấp 5-8 lần xe máy nhưng thường chỉ chở 1-2 người. TP HCM hiện có khoảng 8 triệu xe máy và gần 1 triệu ô tô. Theo ông, việc phân làn đường theo hướng "xe lớn chiếm làn lớn" là một nghịch lý, đẩy xe máy vào các làn đường nhỏ hẹp, thiếu an toàn, chẳng khác nào "dành sân chơi cho số ít mà đẩy số đông vào thế kẹt".

Giải pháp được ông Thuận đề xuất là làm ngược lại. Theo đó, dành phần lớn mặt đường cho xe máy, tạo ra các làn riêng đủ rộng, liền mạch và có ưu tiên rõ ràng. Thậm chí, cần hạn chế hoặc cấm ô tô trên một số tuyến đường nội đô có mật độ xe máy cao hoặc vào giờ cao điểm.

Cùng quan điểm nêu trên, chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Vương cho rằng thay vì tiếp tục mở rộng đường để giải tỏa ùn tắc cho ô tô, thành phố nên thiết kế giao thông đô thị theo hướng gây bất tiện có chủ đích đối với loại phương tiện này. Các biện pháp có thể xem xét gồm: giảm chỗ đậu ô tô, tăng mức phí đậu và di chuyển, hạn chế các tuyến đường cho phép ô tô lưu thông. Ông Vương nhấn mạnh đây không phải là giải pháp "làm khó" người sở hữu ô tô, mà là cách đặt lại thứ tự ưu tiên nhằm hợp lý hóa không gian công cộng, giúp giảm thiểu xung đột giao thông.

Một chính sách mang tính cấu trúc giao thông được chuyên gia này đề xuất là thiết kế làn riêng cho xe máy đủ rộng, liên tục, không bị ô tô xâm phạm trên tất cả quốc lộ, tỉnh lộ và trục chính đô thị đi qua TP HCM. Việc xác lập một mạng lưới giao thông ưu tiên đối với xe máy như vậy sẽ giúp giảm tải cho ô tô, tăng sự an toàn cho người đi xe máy, giảm tai nạn và nâng cao hiệu quả lưu thông chung.

Để việc tách làn ô tô - xe máy đạt hiệu quả, luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, nhận định cần có sự kết hợp đồng bộ giữa 3 yếu tố: nâng cấp hạ tầng, tổ chức giao thông thông minh và tăng cường quản lý, xử lý vi phạm. Trong đó, việc nâng cấp hạ tầng giao thông là yếu tố tiên quyết.

Đối với những tuyến đường chưa thể mở rộng ngay, ông Tuấn cho rằng cơ quan chức năng cần nghiên cứu mật độ lưu thông trên từng tuyến vào từng thời điểm để có phương án phân làn linh hoạt, hợp lý.