Dù chỉ rộng khoảng 4.370 ha, bán đảo Sơn Trà (phường Thọ Quang, quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng) sở hữu gần 30% tổng số loài chim từng ghi nhận tại Việt Nam. Trong đó, nhiều loài chim quý hiếm lần đầu xuất hiện tại Sơn Trà. Theo Hạt Kiểm lâm liên quận Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn, đây là tỉ lệ rất cao trong số các khu vực bảo tồn trên cả nước.
Mòng biển đuôi đen săn mồi trên mặt biển Thọ Quang, Sơn Trà. Ảnh: DƯƠNG THANH TÙNG
Tín hiệu đáng mừng
Cứ độ tháng 5, tại bán đảo Sơn Trà, hoa thàn mát tím nở rộ, tạo nên cảnh sắc thiên nhiên rực rỡ. Tháng 5 cũng là mùa di cư của các loài chim. Sơn Trà trở thành nơi dừng chân lý tưởng của hàng chục loài chim quý hiếm trên hành trình di cư hàng ngàn cây số giữa hai cực Bắc và Nam bán cầu.
Theo báo cáo về đa dạng sinh học của Khu Bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà, nơi đây ghi nhận 162 loài chim thuộc 15 bộ, 22 họ, trong đó có nhiều loài quý hiếm. Các loài chủ yếu thuộc nhóm chim rừng núi thấp, chim ven biển và chim di cư theo mùa.
Từ tháng 10 đến tháng 5 hằng năm, Sơn Trà đón các đàn chim hoang dã di cư. Trong đó, một số loài trú đông, một số chỉ ghé qua trong thời gian ngắn để nghỉ ngơi, kiếm ăn.
Đây là tín hiệu đáng mừng, cho thấy Sơn Trà giữ vai trò là trạm "trung chuyển" quan trọng trong hành trình di cư của các loài chim, nhất là các loài có nguy cơ tuyệt chủng.
Gần đây, từ tháng 4-2025 đến nay, tại khu vực bờ biển Thọ Quang, người dân và các nhà nghiên cứu đã ghi nhận sự xuất hiện của loài rẽ lớn ngực đốm (tên khoa học calidris tenuirostris), một trong những loài chim di cư quý hiếm nhất hiện nay. Đây là loài rẽ lớn nhất thuộc chi calidris, có chiều dài cơ thể 26 - 29 cm, nặng 115 - 250 g. Vào mùa sinh sản, chúng có bộ lông ngực màu nâu đỏ xen lẫn các vệt đen đặc trưng. Sang mùa đông, bộ lông lại chuyển sang màu xám nhạt.
Theo thạc sĩ sinh thái học Nguyễn Thị Tịnh - quản lý Trung tâm Giáo dục trải nghiệm thiên nhiên Nature Dance (TP Đà Nẵng), loài rẽ lớn ngực đốm thường dừng lại nghỉ ngơi tại các bãi bồi ven biển trong vòng 3 - 7 ngày, tùy thuộc điều kiện môi trường và nguồn thức ăn. Thức ăn của loài này gồm nghêu, sò, tép và động vật không xương sống dưới lớp bùn cát ven biển. Trong đó, một cá thể được ghi nhận tại Thọ Quang mang thẻ định danh "7XU", thuộc hệ thống theo dõi chim di cư trong mạng lưới đường bay Đông Á - Úc.
Trước đó, vào năm 2017, bán đảo Sơn Trà cũng từng ghi nhận sự xuất hiện của chim cắt amur - một loài quý hiếm di cư từ vùng lãnh nguyên Siberia - Nga. Theo các nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp, hơn 10 năm qua, cắt amur chỉ được ghi hình một lần tại khu vực này. Điều đó cho thấy giá trị đặc biệt của Sơn Trà trong hành trình di cư của loài cắt amur.
Cá thể cắt amur xuất hiện tại bán đảo Sơn Trà trên hành trình di cư từ Siberia về Nam bán cầu Ảnh: DƯƠNG THANH TÙNG
Bên cạnh đó, nhiều loài chim quý khác cũng được phát hiện tại Sơn Trà, như: sẻ đồng ngực vàng (emberiza aureola), đuôi cụt bụng đỏ (fairy pitta), sả đầu đen (halcyon pileata), vẹt ngực đỏ (psittacula alexandri), vẹt đầu xám (psittacula finschii). Nhiều loài chim quý hiện diện không chỉ cho thấy hệ sinh thái rừng - biển tại Sơn Trà đang được duy trì ổn định mà còn khẳng định giá trị bảo tồn lâu dài của khu vực này.
Xây dựng điểm đến thân thiện
Sự xuất hiện của các loài chim quý hiếm giữa một thành phố năng động như Đà Nẵng đã góp phần tạo nên cơ hội giáo dục và trải nghiệm thiên nhiên cho người dân.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Tịnh cho rằng việc thực hiện các nghiên cứu sinh học, kết hợp giáo dục bảo tồn, bảo vệ rừng, cải thiện vệ sinh môi trường biển và phát triển du lịch sinh thái gắn với hoạt động quan sát chim là vô cùng quan trọng. "Những nỗ lực này không chỉ giúp bảo vệ các loài chim di cư mà còn góp phần bảo vệ hệ sinh thái địa phương, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của việc bảo tồn thiên nhiên" - bà Tịnh nhìn nhận.
Nhận thức rõ giá trị sinh thái của bán đảo Sơn Trà, nhiều năm qua, chính quyền địa phương đã phối hợp chặt chẽ với các tổ chức bảo tồn và cơ quan chuyên môn triển khai đồng bộ các giải pháp bảo vệ đa dạng sinh học. Theo Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học nước Việt Xanh (GreenViet), các hoạt động tiêu biểu có thể kể đến gồm: Theo dõi, nghiên cứu hệ sinh thái cùng khu hệ chim đặc hữu trên bán đảo Sơn Trà; đẩy mạnh truyền thông, giáo dục bảo tồn đến cộng đồng dân cư và du khách; tăng cường các biện pháp ngăn chặn nạn săn bắt, bẫy chim hoang dã. Bên cạnh đó, việc kiểm soát các hoạt động xâm lấn sinh cảnh rừng tự nhiên; giữ gìn môi trường biển, nhất là tại các bãi bồi ven bờ - nơi chim thiên di thường xuyên kiếm ăn - cũng được chú trọng nhằm duy trì sự cân bằng sinh thái cho toàn khu vực.
UBND quận Sơn Trà cũng đã triển khai các hoạt động phối hợp chặt chẽ với tổ chức bảo tồn và cộng đồng nhằm xây dựng hình ảnh Sơn Trà là điểm đến thân thiện với chim hoang dã. Việc theo dõi quần thể chim di cư, triển khai các chương trình truyền thông - giáo dục và kiểm soát hoạt động của con người đang góp phần đưa Sơn Trà trở thành mô hình bảo tồn sinh thái tiêu biểu tại khu vực miền Trung.
Các chương trình này không chỉ nhằm bảo vệ các loài chim quý hiếm mà còn hướng tới việc quảng bá Sơn Trà như một biểu tượng của du lịch sinh thái, nơi con người và thiên nhiên cùng tồn tại hài hòa.
Nâng cao nhận thức của người dân
Từ đầu năm 2025 đến nay, Hạt Kiểm lâm Liên quận Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn liên tục phối hợp với các trường tiểu học trên địa bàn tổ chức nhiều hoạt động học tập, trải nghiệm thiên nhiên ý nghĩa cho học sinh. Qua đó, nâng cao hiểu biết, thay đổi hành vi của học sinh về bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học tại bán đảo Sơn Trà.
Theo Hạt Kiểm lâm liên quận Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn, tính đa dạng sinh học của Khu Bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà luôn bị tác động, ảnh hưởng bởi những hoạt động của con người, khiến sinh cảnh sống của động vật hoang dã ngày càng thu hẹp. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức về bảo tồn đa dạng sinh học cho người dân nói chung, học sinh ở địa phương nói riêng, nhằm góp phần phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên là hoạt động thiết thực và rất ý nghĩa.
và quét mã QR
Bình luận (0)