Học 2 tháng, làm "kịch sĩ"?: “Không chuyên hóa” diễn viên!

Các diễn viên trẻ của lớp đào tạo diễn viên Trường Văn hóa Nghệ thuật TPHCM tham gia vở Những kẻ độc thân tại Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ TPHCM

Con dao 2 lưỡi

Theo NSND Trần Ngọc Giàu: “Việc mở lớp đào tạo diễn viên để tìm nguồn nhân lực mới cho thương hiệu kịch, phim hiện nay là một việc làm tốt, mang tính hiệu quả cao trong thời buổi cần cung ứng đa năng cho hoạt động biểu diễn của các sân khấu xã hội hóa. Tuy nhiên, đây là con dao 2 lưỡi, bởi khi sàn kịch của thương hiệu đó tạo dựng nhằm khai thác nguồn lực tại chỗ, học viên sẽ bị giới hạn theo từng phong cách của mỗi sàn diễn, trong khi hệ thống đào tạo chính quy đòi hỏi phải đa dạng, đủ các thể loại. Sự phân hóa này dẫn đến một thực tế diễn viên của thương hiệu nào chỉ xài đúng ở thương hiệu đó”.

NSƯT Thành Hội cho rằng việc đào tạo để học viên chạy sô khi đang học năm thứ nhất, năm thứ hai là phản khoa học. Đạo diễn - NSƯT Công Ninh, người có gần 20 năm gắn bó với công tác đào tạo diễn viên tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM, cho biết: Những lớp đào tạo ngắn hạn đúng là đáp ứng nhu cầu cấp thời nguồn diễn viên tại chỗ, phù hợp với phong cách kịch của sân khấu đó. Vì vậy, khi giao những vai diễn đòi hỏi phải biết phân tích nội tâm nhân vật, có chiều sâu tâm lý thì các em không thể nào diễn xuất được.

NSND Ngọc Giàu nhận định: “Theo tôi, nếu cứ thoải mái mở lớp và ai cũng có thể “làm thầy” thì e rằng trong tương lai, sân khấu kịch sẽ chịu hệ quả khó lường, đó là số lượng diễn viên nhiều nhưng chất lượng nghề yếu kém”.

Cách nào cũng có lỗi

Hai khuynh hướng đào tạo diễn viên kịch đang song song tồn tại, giữa một bên chính quy theo lý thuyết, hệ thống và một bên thực hành tại chỗ mà bên nào cũng có lỗi. Tác giả Lê Duy Hạnh, Chủ tịch Hội Sân khấu TPHCM, nhận định: “Năng khiếu, tri thức, vốn sống và sự lao động nghệ thuật chính là những hành trang cần thiết cho một diễn viên vào nghề. Trong khi đó, các trường chỉ cung cấp tri thức mang tính lý luận, còn thực tiễn thì thiếu. Không chỉ riêng diễn viên mà bất kỳ ngành nghệ thuật nào cũng vậy, các trường chính quy dù có cố gắng đến đâu cũng sẽ bị rơi vào tình trạng thiếu và thừa. Thiếu người làm được việc, thừa người có bằng cấp mà không làm việc được, trong khi các lò đào tạo thì cung ứng ngay việc làm nhưng lại không làm đúng quy chuẩn đào tạo”.

NSND - đạo diễn Trần Ngọc Giàu nói: “Việc mở lớp đào tạo riêng có thuận lợi ở chỗ sân khấu đó biết mình thiếu gì để bổ khuyết, không làm đại trà và chung chung. Việc đào tạo theo cách truyền nghề lại có thời gian theo dõi, phát hiện từ sớm những học viên có năng khiếu đặc biệt. Hễ em nào có duyên, diễn hài được thì khuyến khích, còn em nào có độ rung cảm tốt, đi vào nội tâm thì hướng các em theo dòng chính kịch. Dung hòa ở đây chính là những năm cuối cấp, hướng các em đi vào đa dạng”.

Ở cấp độ hội nghề nghiệp, tác giả Lê Duy Hạnh vẫn cho rằng việc đào tạo trực tiếp tại các sân khấu hiện nay là cần thiết, vì kinh nghiệm cho thấy các diễn viên mới ra trường khi về sân khấu chuyên nghiệp cũng cần phải đào tạo lại. “Diễn viên có bằng cấp của các trường chuyên nghiệp về đầu quân ở các sân khấu xã hội hóa thường ngơ ngác trước thực tế. Tuy nhiên, về kiến thức phân tích nhân vật, các diễn viên được đào tạo chính quy chỉn chu hơn, họ cảm nhận kịch bản văn học tốt. Dung hòa được 2 cách đào tạo này là thành công”.