Ung thư đại tràng: Đừng nghĩ 1% là thấp

Khi thầy thuốc viết báo cáo y học thì 10 người có đến 9 khó tránh việc đề cập đến tỉ lệ. Điểm kẹt cho người bệnh là không mấy người hình dung được cụ thể tầm quan trọng của căn bệnh với kiểu mô tả bằng hình cái bánh cắt làm mấy miếng lớn nhỏ kèm theo con số phần trăm vô vị.

Việt Nam: 1 triệu người mắc bệnh

Quý độc giả hãy tưởng tượng có một hội trường 200 chỗ. Nếu ngồi chật hội trường, bất kể nam nữ, thì 2 người trong số đó là nạn nhân của ung thư đại tràng! Đó là tỉ lệ ung thư ruột già ở Đức, nơi ung thư ruột đang so kè với ung thư phổi và ung thư vú trên bảng phong thần. Nếu chỉ tính con số tử vong vì ung thư đại tràng bên Đức, nơi có nền y tế chắc không thua kém nước mình, mỗi năm tối thiểu có vài chục ngàn người chết vì ung bướu ác tính trong khung ruột già.

Lạm dụng thịt mỡ, thịt xông khói, đồ nướng... là cơ hội thuận tiện để độc chất sinh ung thư ruột già tích tụ Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Theo cách tính đó thì ở nước ta đang có không dưới 1 triệu người mắc bệnh. Tỉ lệ ung thư đại tràng bên mình cao hơn vì nhiều lý do:

Trước hết, bệnh đường ruột, đứng đầu là viêm đại tràng mãn và trĩ, vẫn còn hoành hành do phần lớn bệnh nhân chưa chịu đến thầy thuốc chuyên khoa cho sớm, phần vì ngại ngùng, phần vì xem thường căn bệnh. Rất nhiều trường hợp ung thư trực tràng không được chẩn đoán sớm vì bệnh nhân tưởng chỉ là bệnh trĩ. Đáng tiếc khi khoa bệnh lý hậu môn đã tiến rất xa về phương tiện kỹ thuật. Sợ đau vì khám bệnh ở chỗ nhạy cảm chỉ là lời đồn!

Rượu bia, thuốc lá, thịt mỡ...

Bên cạnh bệnh đường ruột, triệu chứng táo bón vẫn chưa được lưu tâm đúng mức. Với nhiều người dân, nếu không xong với thuốc xổ, cứ xem như tai ách phải chịu thôi. Nghĩ vậy là sai hoàn toàn vì táo bón không chỉ là triệu chứng gây khó chịu mà còn là dấu hiệu báo động chức năng bài tiết của khung ruột có gì đó trục trặc. Đó cũng chính là tiền đề để độc chất gây ung thư có cơ hội tích lũy trong lòng ruột. Giải pháp lại không chỉ là ít loại thuốc nhuận trường theo kiểu hễ kẹt thì thông mà còn là điều kiện vệ sinh trong nếp sinh hoạt. Ngày nào chưa có đủ nhà vệ sinh công cộng, ngày nào người dân - không chỉ ở vùng sâu, vùng xa mà ngay cả ở chốn thị thành - chưa được hướng dẫn về cách thiết kế và sử dụng nhà vệ sinh thì ngày đó vấn đề táo bón vẫn chưa được giải quyết rốt ráo.

Chưa hết, bên cạnh tác hại của rượu bia và thuốc lá - 2 món hàng lúc nào cũng bán chạy hơn tôm tươi ở nước mình - thói quen lạm dụng thịt mỡ, thịt xông khói, thịt nướng... là cơ hội thuận tiện để độc chất sinh ung thư ruột già có điều kiện tập trung lực lượng. Ngược lại, không dễ gì vận động người dân lưu ý ứng dụng chế độ dinh dưỡng để tăng sức đề kháng cho khung ruột, cơ quan phải “làm dâu trăm họ” trước đủ loại độc chất ngoại lai và phế phẩm nội sinh.

Ít người chịu tầm soát

Và nữa, ung thư đại tràng sở dĩ chiếm thế thượng phong vì không mấy người sẵn sàng tham gia chương trình tầm soát ung thư. Ở nhiều nước trên thế giới, biện pháp tầm soát ung thư ruột già là chuyện bắt buộc đối với người từ tuổi 55 trở lên. Không lạ gì khi tỉ lệ tử vong vì ung thư ruột già ở nước ta rất cao ở người vừa qua lục tuần do phát hiện ung thư quá trễ. Điều đáng tiếc là phương pháp tầm soát ung thư lại khá đơn giản.

Ít ai ngờ ung thư đại tràng không khó chữa, thậm chí với tỉ lệ điều trị hiệu quả cao nhưng chỉ với điều kiện bệnh được phát hiện thật sớm, càng sớm càng tốt. Đừng quên là tỉ lệ di căn của ung thư ruột rất thấp nếu bệnh được điều trị rốt ráo và hiệu quả ngay từ đầu. Cớ sao phải chấp nhận trả một giá quá đắt vì ung thư đại tràng?