Quốc tế

Cái chết của “vua Kandahar”

Văn Anh

Ahmed Wali Karzai, “ông vua” không ngai ở tỉnh Kandahar như người dân Afghanistan thường gọi, từng thoát chết 9 lần nhưng không qua khỏi lần ám sát thứ 10

Ahmed Wali Karzai (giữa) trong một cuộc họp Hội đồng tỉnh Kandahar. Ảnh: AP

Chức danh chính thức của người em út cùng cha khác mẹ của Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai là chủ tịch Hội đồng tỉnh Kandahar. Thế nhưng quyền và thế lực của ông Ahmed Wali Karzai (gọi tắt là AWK), năm nay tròn 50 tuổi, vượt xa quyền hạn của chủ tịch Hội đồng tỉnh và trên thực tế là “ông vua” vùng đất xưa kia vốn là hang ổ của Taliban.

Những giây phút cuối

Theo tường thuật của nhật báo Mỹ The New York Time (NYT), những giây phút cuối cùng trong cuộc đời ông AWK có thể tóm tắt như sau: Sáng 12-7, ông AWK chủ trì cuộc họp của Hội đồng tỉnh với 60-70 thành viên như thường lệ tại tư dinh đồng thời cũng là văn phòng Hội đồng tỉnh nằm giữa trung tâm thành phố Kandahar.

Cuộc họp diễn ra được nửa giờ thì Haji Agha Lalai, một ủy viên của hội đồng, bước vào phòng họp xin gặp AWK 5 phút. Hai người bước xuống lầu một nói chuyện được vài phút thì có một ông già đến xin trình bày chuyện gì đó với ông AWK.

Ông Karzai đưa ông già vào phòng thì Sadar Muhammad, tuổi khoảng 40, vốn là đội trưởng đội cận vệ của AWK, yêu cầu gặp riêng ông vài phút. Theo lời Haji Sayed Jan, cấp phó của ông AWK, Muhammad cầm trên tay một hồ sơ và tỏ ý muốn ông Karzai đích thân xem thông tin bên trong. Trong khi ông Karzai bận giở hồ sơ xem cái gì thì Muhammad rút súng bắn hai phát vào đầu và một phát vào ngực ông AWK.

Xác Sadar Muhammad treo ngoài phố. Ảnh: Reuters

Muhammad là sĩ quan cận vệ thân tín của ông Karzai, chỉ huy khoảng 100 cận vệ. Là người cùng bộ tộc Popalzai và cùng quê, y đã phục vụ ông AWK được 8 năm và được cấp một lô đất có giá trị ở Kandahar.

Ông Jan khẳng định rằng giữa Muhammad và AWK không có mâu thuẫn gì. Nhưng điều này không thể giải thích vì sao tay sĩ quan cận vệ bắn chết ông chủ của mình ngay sau khi bước vào phòng.

Các nhân chứng tại chỗ kể lại, nghe tiếng súng nổ, đám cận vệ ông AWK chạy vào bắn chết ngay Muhammad. Họ lôi xác Muhammad ra ngoài treo trên tường tòa nhà ở một ngã tư đường phố sầm uất. 20 phút sau, họ chở xác hung thủ đi mất để lại nhiều nghi vấn.

Trùm ma túy, người của CIA?

AWK sinh năm 1961 tại làng Karz, huyện Dand, tỉnh Kandahar. Là con út trong một gia đình giàu có và thế lực thuộc bộ tộc Popalzai có 7 anh chị em, AWK học hành dở dang vì nội chiến Afghanistan. Cũng vì chiến tranh, ông cùng gia đình di cư sang Quetta, Pakistan. Tại đây, cha ông bị Taliban ám sát chết năm 1999. AWK tiếp tục sang Mỹ sống 10 năm với đủ nghề và lấy vợ ở Chicago.

Sau khi ông anh Hamid Karzai làm tổng thống Afghanistan năm 2002, AWK được giao nhiệm vụ phụ trách an ninh ở Kandahar. Lúc mới về, không ai coi trọng ông cả.

Nhưng sau khi được bầu làm chủ tịch Hội đồng tỉnh, một chức vụ khiêm tốn so với tỉnh trưởng, AWK mau chóng xây dựng được một đế chế hùng mạnh ở Kandahar nhờ mối “quan hệ đặc biệt” với Kabul và tiền bạc của Mỹ thông qua các hợp đồng kinh tế, quân sự. Tiếng nói của AWK không chỉ có trọng lượng ở Kandahar mà vươn tới các tỉnh Helmand, Zabul và Uruzgan.

Có nhiều đánh giá khác nhau về AWK. Đối với Mỹ, AWK là người thành công trong việc lôi kéo các bộ tộc ủng hộ Tổng thống Hamid Karzai, giúp chính quyền trung ương phủ sóng ngoài Kabul. AWK cũng là người công khai cung cấp cho quân đội viễn chinh Mỹ và Anh những hiểu biết và chiến lược cần thiết để nắm được các bộ tộc.

Mối quan hệ với CIA (Trung ương Tình báo Mỹ) được tờ NYT tiết lộ hồi tháng 10-2009, theo đó, AWK nhận lương của CIA để thực hiện một số dịch vụ như xây dựng lực lượng bán quân sự cho CIA, cho lực lượng đặc nhiệm CIA thuê nhà của Mullah Omar, lãnh tụ Taliban.

AWK còn giúp CIA tiến hành các chiến dịch bí mật chống lại Al-Qaeda và Taliban ở Aghanistan. Ông AWK đã phủ nhận những thông tin này, cho rằng đó là âm mưu chính trị nhằm hất cẳng ông.

Đối với người Afghanistan và một số quan chức Mỹ, AWK là một người tổ chức hoặc bảo kê buôn lậu ma túy. Ông cũng bị tố cáo tham ô hàng triệu USD tiền viện trợ Mỹ, đầu cơ nhà đất. Ở miền Nam Afghanistan, ai cũng biết không ai có thể làm ăn mà không thông qua ông AWK.

Các lần bầu cử, ông AWK đều bị tố giác gian lận. Đặc biệt trong mùa bầu cử tổng thống Afghanistan năm 2009, ông AWK và đồng minh Sher Mohammad Akhundzada, cựu tỉnh trưởng tỉnh Helmand, bị tố cáo tổ chức gian lận bầu cử.

Công, tội đều có

Ông AWK cũng bị tố cáo đối xử thô bạo với những bộ tộc không ủng hộ chính phủ. Ví dụ, ông cắt viện trợ mà người Mỹ đổ vào như nước khi lính thủy đánh bộ Mỹ đổ bộ ồ ạt vào miền Nam Afghanistan năm 2009. Cũng vì lý do này, nhiều bộ tộc chạy sang Taliban.

Dĩ nhiên, ông AWK phủ nhận tất cả. Ông được nhiều người ủng hộ, kể cả người Mỹ. Chẳng hạn như thượng nghị sĩ Mỹ John Kerry từng tuyên bố: “Chúng ta không nên lên án AWK hoặc làm tổn hại mối quan hệ thiết yếu với Tổng thống Karzai dựa theo tin tức báo chí hoặc tin đồn”.

Tóm lại, theo nhận định của Candace Rondeaux, nhà phân tích của tổ chức International Crisis Group, ông AWK là một nhân vật phức tạp: “Nhiều người coi ông là một trở ngại cho việc thay đổi và tiến bộ của miền Nam Afghanistan nhưng cũng có người tin rằng ông ấy là một nhân vật trung tâm về an ninh”. Nói chung, ông AWK có nhiều kẻ thù hơn bạn.

Kỳ tới: Sát thủ là người của ai?

Cái chết của “vua Kandahar”

Ahmed Wali Karzai, “ông vua” không ngai ở tỉnh Kandahar như người dân Afghanistan thường gọi, từng thoát chết 9 lần nhưng không qua khỏi lần ám sát thứ 10

Tin liên quan

Thị trưởng Kandahar bị ám sát