Cái chết của "vua Kandahar": Lỗ hổng quyền lực

Jan Mohammad Khan Ảnh: N.M.

Khó có người đủ sức thay thế

Những người chống đối, trong đó có không ít người Mỹ, mô tả ông AWK là một quan tham tàn bạo, đẩy nhiều thường dân Afghanistan về phía lực lượng nổi dậy, trong đó có Taliban. Ông AWK cũng bị tố cáo buôn lậu ma túy, hợp tác với CIA xây dựng lực lượng bán quân sự riêng.

Tuy vậy, theo đài BBC, ngay kẻ thù của AWK cũng phải công nhận rằng việc kiểm soát bằng bàn tay sắt bọc nhung của ông đã ngăn cản được một cuộc tranh giành quyền lực và tiền bạc đẫm máu giữa các bộ tộc vốn “bằng mặt nhưng không bằng lòng”, chỉ chờ một cơ hội thuận tiện là ra tay. Nay cơ hội đó đã đến: Em trai đồng thời cũng là người hùng của tổng thống đã chết.

Trong thời gian cầm quyền, ông AWK đã ưu đãi nhiều thứ cho bộ tộc Popalzai của ông, gây bất mãn trong 2 bộ tộc quan trọng khác là Barakzai và Alokozai ở Kandahar. Do bất bình, nhiều người của 2 bộ tộc này đầu quân cho Taliban chiến đấu chống lại chính quyền Kabul.

Nay ông AWK đã bị loại ra khỏi vòng chiến – nhiều khả năng do Taliban tổ chức – các nhà phân tích tin rằng Taliban sẽ nhân cơ hội này đẩy mạnh cuộc chiến.

An ninh có nguy cơ suy sụp

Gần đây nhất là vụ ông Jan Mohammad Khan, cựu tỉnh trưởng tỉnh Uruzgan đồng thời là một trong những cố vấn quan trọng nhất của Tổng thống Karzai, đã bị sát hại đêm 17-7 cùng với một đại biểu quốc hội tỉnh Uruzgan.

Nguồn tin Bộ Quốc phòng Afghanistan cho biết 2 tay súng mình quấn đầy thuốc nổ đã tấn công vào nhà ông Khan ở quận Karl Char, thủ đô Kabul,  giết chết ông này và nghị sĩ Mohammed Ashim Watanwal. Một tay súng đã bị cảnh sát chống khủng bố bắn chết trước khi kích hoạt thuốc nổ. Tay còn lại đã tự sát sau khi cố thủ trong nhà.

Taliban tuyên bố nhận trách nhiệm về vụ tấn công trên với lý do ông Khan “hợp tác và giúp đỡ lực lượng Mỹ giết chết dân lành Afghanistan trong các chiến dịch quân sự của NATO”- theo lời của Zabiullah Mujahid, người phát ngôn của Taliban.

Bài xã luận của tờ báo Ấn Độ The Indian Express ngày 19-7 viết: “Vụ ám sát ông Khan và AWK là một cú đánh trực tiếp vào nỗ lực thực thi quyền lực của chính phủ Afghanistan trong bối cảnh  NATO chuẩn bị chuyển giao toàn bộ việc kiểm soát an ninh ở 7 khu vực trong tháng này. Nó cũng đặt ra một câu hỏi bức bách: Liệu lực lượng an ninh Afghanistan có đảm đương nổi việc bảo vệ những khu vực sắp được chuyển giao ?”.

Yunos Fakor, một nhà phân tích ở Kandahar, tỏ ra bi quan: “Cái chết của AWK có thể dẫn đến suy sụp tình hình  an ninh vốn rất mong manh ở Kandahar. Các bộ tộc sẽ nổi dậy tranh giành quyền lực và Taliban sẽ nhân cơ hội đẩy mạnh cuộc chiến chống chính phủ Kabul. Tình hình này sẽ đe dọa nghiêm trọng thành tựu của quân đội nước ngoài, trong đó có vấn đề an ninh, ở trong và ngoài Kandahar”.