Chiến lược đầu tư của Trung Quốc ở nước ngoài bị chỉ trích

Ông Ray Washburne, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn đầu tư tư nhân hải ngoại (OPIC), hôm 12-9 nhận định Trung Quốc chỉ đang hợp tác với các nước khác về dự án hạ tầng nhằm "chiếm lấy những tài sản có giá trị".

Nhắc lại chỉ trích lâu nay của OPIC nhằm vào BRI - được công bố cách đây gần 5 năm, ông Washburne cho rằng Bắc Kinh cố tình đẩy các quốc gia nhận tài trợ vào cảnh nợ nần rồi nhắm tới "nguồn đất hiếm, tài nguyên khoáng sản" hoặc những thứ có giá trị như thế để làm thế chấp cho các khoản vay. OPIC là cơ quan liên chính phủ phụ trách phân bổ nguồn vốn tư nhân của Mỹ vào các dự án phát triển ở nước ngoài dưới hình thức các khoản cho vay, quỹ và bảo hiểm chính trị.

Theo tờ South China Morning Post, tranh cãi quanh BRI càng bị chú ý sau khi Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad gần đây thông báo sẽ xem xét lại hàng loạt dự án hạ tầng được Trung Quốc hỗ trợ do nỗi lo về khoản nợ mà Malaysia sẽ phải gánh. Ngoài chuyện "bẫy nợ", những phàn nàn khác về BRI còn gồm việc ưu ái ký kết hợp đồng với doanh nghiệp Trung Quốc và nỗi lo các dự án hạ tầng đặt nền móng cho một loạt căn cứ quân sự của Bắc Kinh tại nước ngoài.

Đường sắt Bờ Đông là một trong những dự án được Trung Quốc tài trợ đang bị Malaysia xem xét lại do nỗi lo nợ nần Ảnh: NIKKEI

Đối mặt làn sóng chỉ trích của cộng đồng quốc tế, giới chức và truyền thông nhà nước Trung Quốc ra sức biện hộ rằng BRI hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và tạo thêm công ăn việc làm cho các nền kinh tế đối tác. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định tại Hội nghị Thượng đỉnh Trung Quốc - châu Phi diễn ra ở Bắc Kinh mới đây rằng nước này không có ý định thành lập "câu lạc bộ Trung Quốc" thông qua BRI.

Theo ông Tập, Trung Quốc cần phải ưu tiên nhu cầu của bên nhận tài trợ và thực hiện các dự án "mang lại lợi ích cho người dân địa phương". Nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng cho biết các dự án được thực hiện trong khuôn khổ BRI đã mang lại hơn 200.000 việc làm cho người dân các nước. Trong một nỗ lực nhằm bảo vệ "uy tín" của BRI, Trung Quốc đã tăng cường tìm kiếm sự hợp tác với các nước khác, bao gồm Nhật Bản, để cùng viện trợ cho các dự án hạ tầng.

Nhật Bản là một bên tham gia thỏa thuận được OPIC bảo trợ nhằm thúc đẩy các dự án phát triển tài chính chung ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Khi được hỏi liệu sự cộng tác giữa Nhật Bản và Trung Quốc có gây tổn hại cho thỏa thuận này hay không, ông Washburne cho rằng giữa 2 quốc gia Đông Bắc Á chưa có triển vọng về một quan hệ đối tác thực chất.

Theo chủ tịch OPIC, Nhật Bản là một trong số các nước luôn lo ngại về tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Ấn Độ - Thái Bình Dương. Do vậy, 2 nước "cạnh tranh với nhau" rất mạnh tại khu vực này.