Chống tham nhũng không đơn giản

Một cán bộ cao cấp của thành phố Thượng Hải kể lại rằng khi Chu Dung Cơ còn làm thị trưởng Thượng Hải, hầu hết cán bộ dưới quyền đều bị ông chỉ trích, phê bình. Từ những năm ông làm phó thủ tướng đến thủ tướng (1991-2003), phong trào chống tham nhũng ở Trung Quốc được đẩy lên rất cao, tấn công vào những cán bộ cao cấp biến chất một cách không khoan nhượng. Đã có 220 cán bộ cấp cao bị cách chức thời ông làm thủ tướng (1998-2003).

Những “ổ án”

Hàng loạt những vụ trọng án được “đánh” triệt để, như vụ Trần Hy Đồng, nguyên bí thư Thành ủy Bắc Kinh, bị xử 16 năm tù, tịch biên gia sản vì tội lạm dụng chức quyền, ăn hối lộ. Vụ án này được coi là “ổ án” vì liên quan đến những nhân vật có tiếng như Vương Bảo Sâm (nguyên phó thị trưởng Bắc Kinh), Đặng Chất Phương và Đặng Phác Phương (con của nguyên tổng bí thư Đặng Tiểu Bình). Tất cả đều được đưa ra ánh sáng pháp luật.

Ngày 15-2-2000, trước ngày diễn ra Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc (Quốc hội) và Hội nghị Chính trị hiệp thương Trung Quốc, thông tin về Hồ Trường Thanh, nguyên phó chủ tịch tỉnh Giang Tây, bị xử tử hình vì tội nhận hối lộ (87 lần với hơn 5 triệu nhân dân tệ) khiến nhiều người bàng hoàng, không tin chính phủ lại mạnh tay chống tham nhũng đến thế, nhất là vào thời điểm “nhạy cảm”. Án tử hình Hồ Trường Thanh được thi hành ngày 8-3-2000 tại Nam Xương, thủ phủ tỉnh Giang Tây, để làm gương.

Tiếp đó, ngày 17-3, các vụ án Chúc Hữu Văn, nguyên bí thư Thành ủy Tân Hương (Hà Nam), Lý Thừa Long (nguyên bí thư Thành ủy Ngọc Lâm (Quảng Tây)... được đưa ra xét xử với bản án nghiêm khắc (từ chung thân đến tử hình). Đặc biệt, tháng 7-2000, Thành Khắc Kiệt, nguyên chủ tịch Khu tự trị dân tộc Tráng (Choang), phó chủ tịch Quốc hội, lãnh án tử hình vì tội tham nhũng khiến mọi người đều tin Chính phủ Trung Quốc quyết tâm chống tham nhũng, trong đó chủ chốt là “Thiết diện phán quan” Chu Dung Cơ.

Tuy nhiên, chống tham nhũng là việc không đơn giản. Hủ bại có nguồn gốc từ những bất cập của thể chế. Đánh giá lại quá trình chiến đấu chống tham nhũng của mình, Chu Dung Cơ nói: “Những gì tôi hứa với nhân dân vẫn chưa làm xong. Nếu cho tôi thêm 3 năm tại vị nữa cũng không thể làm được. Trên tôi có tổng bí thư, có tập thể Bộ Chính trị. Làm thế này, làm thế kia, rồi còn phải xử lý chính xác các mối quan hệ để ổn định, cải cách và phát triển tốt nữa chứ! Về mặt này tôi tìm không ra con đường tắt để đi”.

Liêm khiết sinh uy nghiêm

Khi lãnh đạo Quốc vụ viện, Chu Dung Cơ thường nói với các cán bộ về bài châm (khuyên răn quan lại) đời Minh được khắc trên bia ở Tây An:

“Lại bất úy ngô nghiêm nhi úy ngô liêm. Dân bất phục ngô năng nhi phục ngô công. Công tắc dân bất cảm mạn, liêm tắc lại bất cảm khi. Công sinh minh, liêm sinh uy” .

Tạm dịch: “Kẻ dưới quyền không sợ ta nghiêm, mà sợ ta liêm. Dân chúng không phục năng lực mà phục sự công bằng của ta. Công bằng thì dân không dám coi thường, liêm khiết thì kẻ dưới quyền không khinh lờn. Công bình sinh sáng suốt, liêm khiết sinh uy nghiêm”.

Người ta cũng còn nhớ Chu Dung Cơ từng có lời tuyên thệ nổi tiếng khi nhậm chức thủ tướng: “Dù trước mặt là “bãi địa lôi” (ý nói quan trường hủ bại) tôi cũng đạp vào (đám tham quan)”.

Cặp lông mày xếch lên, mắt nhỏ dài phát ra tia nhìn sắc bén, đầu mũi rộng dày và bóng là hình ảnh quen thuộc của thủ tướng Chu Dung Cơ trong trí nhớ mỗi người Trung Quốc. Tháng 3-2003, Chu Dung Cơ chính thức nghỉ hưu. Ông Ôn Gia Bảo lên thay chức thủ tướng. Khá nổi tiếng với 7 năm làm phó thủ tướng và 5 năm thủ tướng, vừa nghỉ hưu Chu Dung Cơ đột nhiên biến mất khỏi tầm mắt của công chúng. Ai cũng muốn biết nhân vật có “bàn tay sắt” uy phong lẫm liệt trên vũ đài chính trị ngày nào, hiện tại sống ra sao?