Cú sốc bầu cử Anh

Thủ tướng Anh Theresa May ngày 9-6 từ chối ra đi bất chấp thất bại tai hại trong cuộc bầu cử trước thời hạn khiến nước này bị đẩy vào tình thế "quốc hội treo".

Áp lực từ chức

Nữ thủ tướng nhanh chóng tìm cách khởi động tiến trình hình thành chính phủ mới với khả năng lớn nhất là liên minh với Đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP) của Bắc Ireland (có 10 ghế quốc hội) sau khi Đảng Bảo thủ của bà mất thế đa số tại quốc hội. Trong số 649/650 ghế nghị sĩ đã được công bố, Đảng Bảo thủ dẫn đầu với 318 ghế nhưng không đủ quá bán để tự thành lập chính phủ. 

Kết quả gây sốc này được xem là một sự bẽ mặt với nữ thủ tướng Anh khi chính bà đã kêu gọi tiến hành sớm cuộc tổng tuyển cử này - lẽ ra có thể đợi tới năm 2020 - để tăng cường vị thế trong đàm phán với Liên minh châu Âu (EU) về việc Anh rời EU (Brexit).

Dù cũng không đủ ghế để tự thành lập chính phủ song Công đảng, đối thủ lớn nhất của Đảng Bảo thủ, được đánh giá là thành công vang dội tại cuộc bầu cử với 261 ghế. Lấy tới 23 ghế từ tay Đảng Bảo thủ, lãnh đạo Công đảng Jeremy Corbyn hôm 9-6 mạnh miệng kêu gọi bà May từ chức "để mở đường cho một chính phủ thực sự đại diện cho đất nước". 

Ông Corbyn nhấn mạnh mục tiêu tìm kiếm "sự ủy thác rõ ràng hơn" của cử tri qua cuộc bầu cử sớm đã vấp phải phản ứng ngược. Theo nhà hoạch định chính sách trưởng về Brexit của Công đảng Keir Starmer, diễn biến của cuộc bầu cử "ác mộng" đối với Đảng Bảo thủ phản ánh sự phản đối của cử tri với phiên bản Brexit khắc nghiệt của bà May.

Theo Telegraph, thậm chí bà May còn đối mặt với lời kêu gọi từ chức từ nhiều nhân vật cấp cao trong chính đảng của mình. Trong số này, nghị sĩ Anna Soubry nhấn mạnh nữ thủ tướng nên xem lại vị trí của mình sau một chiến dịch tranh cử thảm họa. Ngoại trưởng Boris Johnson - người đang được nhiều ánh mắt hướng tới cho vai trò lãnh đạo Đảng Bảo thủ - chỉ nói rằng còn quá sớm để nói đến chuyện bà May nên tiếp tục làm thủ tướng hay không.

Thủ tướng Anh Theresa May quyết định xin phép Nữ hoàng Anh Elizabeth II thành lập chính phủ mới Ảnh: REUTERS

Rối loạn

Trong bối cảnh cuộc đàm phán phức tạp chưa từng có tiền lệ về Brexit dự kiến diễn ra trong 10 ngày nữa, tình trạng "quốc hội treo" khiến tiến trình "ly dị" EU thêm khó khăn. Hiện chưa rõ ai sẽ thành lập được chính phủ tiếp theo của Anh, từ đó Brexit sẽ đi theo hướng nào và liệu cái gọi là "Brexit cứng" mà bà May từng đưa ra có tiếp tục được theo đuổi hay không. Không chỉ Đảng Bảo thủ mà cả Công đảng cũng có thể đứng ra thành lập chính phủ với sự giúp sức của những đảng khác. Vị lãnh đạo Công đảng vốn chủ trương tiến tới một "Brexit nhẹ nhàng hơn" và giữ lại các lợi ích của thị trường chung châu Âu. 

Lựa chọn để liên minh hàng đầu của Công đảng phải kể tới Đảng Quốc gia Scotland (SNP). Dù gánh chịu kết quả đáng thất vọng trong cuộc bầu cử lần này song nữ lãnh đạo SNP Nicola Sturgeon vẫn mạnh miệng tuyên bố bà sẵn sàng hợp tác để đẩy Đảng Bảo thủ ra khỏi chính phủ. Tuy vậy, dù có cả sự giúp sức của SNP và cả các Đảng Tự do Dân chủ, Đảng Xanh cùng Plaid Cymru, Công đảng cũng chỉ gom được 313 ghế, vẫn còn xa với con số 326 ghế cần thiết.

Đối với EU, canh bạc bầu cử đáng thất vọng của bà May có nghĩa là đàm phán Brexit có khả năng bị trì hoãn, từ đó tăng nguy cơ đàm phán thất bại. Ủy viên Ngân sách EU Guenther Oettinger nói: "Chúng tôi cần một chính phủ có thể hành động. Với một đối tác yếu, đàm phán sẽ tồi tệ cho cả hai bên". Trong khi đó, gọi cuộc bầu cử ở Anh là một sự rối loạn, người đứng đầu Ủy ban châu Âu về nghiên cứu đối ngoại Carl Bildt nhấn mạnh rằng "rối loạn này có nguy cơ kéo theo một cuộc rối loạn khác và đó là cái giá phải trả cho việc thiếu một bộ máy lãnh đạo thực sự".

Quốc hội treo cũng là kết quả tồi tệ nhất đối với thị trường, theo lời ông Craig Erlam, chuyên gia phân tích của hãng môi giới tài chính Oanda tại London. Sau khi có kết quả bầu cử, đồng bảng Anh đã rơi xuống mức thấp nhất trong 8 tuần qua so với USD và cũng chạm đáy mức thấp của 8 tháng so với đồng euro.