Đùa với lửa ở Syria

Khi được các phóng viên đặt câu hỏi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis mô tả vụ việc là "phức tạp" và "người Nga có thể không kiểm soát hết các khía cạnh của cuộc chiến này".

Câu trả lời cho thấy viên tướng 4 sao về hưu rất giàu kinh nghiệm. Nếu ông Mattis nhìn nhận Điện Kremlin đã ủy quyền một cuộc tấn công trực tiếp vào căn cứ do Mỹ bảo trợ, chiến sự có thể lan rộng ở Syria. Tỏ ra bối rối và cho Tổng thống Nga Vladimir Putin một cơ hội phủ nhận sẽ xoa dịu căng thẳng hiệu quả.

Nhưng đừng lầm lẫn: Có quá nhiều bằng chứng cho thấy lính đánh thuê Nga hành động theo chỉ thị của Moscow, nhất là khi công ty quân sự tư nhân có liên quan trong vụ việc là Wagner. Một trong số lãnh đạo của Wagner, ông Dmitry Utkin, từng là trung tá của cơ quan tình báo quân đội Nga.

Bản thân Utkin và công ty của ông có quan hệ mật thiết với nhà tài phiệt Yevgeny Prigozhin, được biết đến với biệt danh "đầu bếp của Putin" vì ông Prigozhin làm chủ các công ty cung cấp thực phẩm cho Điện Kremlin.

Lực lượng đặc nhiệm Mỹ tại Manbij - Syria Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Cuối cùng là câu hỏi chiến lược: Vì sao Nga tham gia tấn công ở Deir Ezzor, khi mà họ biết rõ binh lính Mỹ có ở đó và Deir Ezzor thuộc khu vực "xuống thang xung đột"?

Một phần câu trả lời nằm ở chính sách không rõ ràng của Mỹ. Washington chỉ nói họ tới Syria để đánh tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng chứ chưa hề đề cập chuyện đối phó liên minh Nga - Iran đang giúp Tổng thống Bashar al-Assad.

Thêm một điều bất ổn trong chính sách của Mỹ là họ không cản được Thổ Nhĩ Kỳ ném bom Afrin - thị trấn Syria đang do lực lượng người Kurd kiểm soát. Dù Mỹ vẫn cố gắng dùng con đường ngoại giao để chấm dứt chiến dịch của Ankara song họ không ra mặt bảo vệ các tay súng người Kurd còn trụ lại Afrin. Với ông Putin, những diễn biến này cho thấy sự yếu đuối và cuộc tấn công vào Deir Ezzor là cơ hội thử phản ứng của Mỹ.

Mỹ trả đòn nhanh chóng và mạnh tay. Một số phương tiện truyền thông Nga cho hay có hơn 200 lính đánh thuê nước này thiệt mạng. Một lần nữa, chúng ta phải nhìn lại ông Mattis và lý do ông không chỉ trích Nga trực tiếp trong vụ này. Có thể ông đã gửi đi một thông điệp: "Tôi cho các ông thời gian để xử lý nhưng đừng lặp lại". Và người Nga biết mình đang đùa với lửa, nếu nhìn vào cách họ phản ứng!