Ngoại trưởng nhóm P5+1 (Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Nga, Anh, Đức) và Iran cùng với ủy viên đối ngoại của Liên minh châu Âu Federica Mogherini nhóm họp tại TP Lausanne - Thụy Sĩ hôm 30-3. Đây là nỗ lực cuối cùng nhằm tìm kiếm thỏa thuận khung về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran trước ngày 31-3, thời hạn chót để đạt được thỏa thuận nói trên trước khi tìm kiếm thỏa thuận cuối cùng trước ngày 30-6. Sau gần 18 tháng thương lượng, giới chức Iran và phương Tây đều tỏ ra tin tưởng vào kết quả tích cực dù vẫn còn một số trở ngại.
Trước đó, vào cuối ngày 29-3, nhà thương thuyết hạt nhân cao cấp của Iran, ông Seyyed Abbas Araqchi, phủ nhận thông tin Tehran và P5+1 đã đạt được thỏa thuận tạm thời nhưng xác nhận vòng đàm phán mới có tiến bộ. “Chúng tôi đã tìm được giải pháp cho nhiều vấn đề và còn đang bàn bạc về 2-3 vấn đề khác” - ông Araqchi nhấn mạnh.
Chuyện làm giàu urani của Iran là một trong những bất đồng chính. Mỹ trước đây yêu cầu Iran từ bỏ toàn bộ 19.500 máy ly tâm đang sở hữu nhưng giờ chấp nhận để Tehran tiếp tục làm giàu urani nhưng khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân phải bị hạn chế. Cụ thể là Iran lúc nào cũng phải cách thời điểm sản xuất đủ lượng urani cấp độ vũ khí cho một quả bom hạt nhân ít nhất 1 năm. Với điều kiện này, Washington hy vọng cộng đồng quốc tế có đủ thời gian để phản ứng và ngăn chặn Iran một khi nước này có thể chế tạo bom hạt nhân.
Một thách thức khác là vấn đề trừng phạt. Iran lâu nay công khai đòi hỏi các nước phương Tây hủy bỏ lệnh trừng phạt ngay khi thỏa thuận cuối cùng được ký kết. “Lệnh trừng phạt, sức ép và thỏa thuận không thể song hành cùng nhau” - Ngoại trưởng Iran Mohammad Zarif tuyên bố. Tuy nhiên, phía Mỹ chủ trương dỡ bỏ lệnh trừng phạt từng bước do lo ngại Tehran nuốt lời.
Ngoài ra, nhóm P5+1 còn yêu cầu Iran ngừng công tác nghiên cứu và phát triển loại máy ly tâm tinh vi thế hệ mới vì lo ngại chúng có thể được sử dụng khi những hạn chế đề ra trong thỏa thuận hết hiệu lực. Các cường quốc cũng muốn đưa thanh sát viên quốc tế đến các khu mỏ khai thác urani và cơ sở đặt máy ly tâm của Iran để bảo đảm nước này không chế tạo bom hạt nhân.
Trong khi cuộc đàm phán vào giai đoạn nước rút ở TP Lausanne, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiếp tục lên tiếng cảnh báo. Ông tuyên bố Iran đang tìm cách chinh phục toàn bộ khu vực Trung Đông trong lúc phương Tây sắp sửa ký một thỏa thuận hạt nhân với kẻ thù tinh quái của Israel. “Thỏa thuận này khiến tất cả chúng ta lo sợ và thậm chí còn hơn thế nữa” - ông Netanyahu phát biểu tại cuộc họp nội các ở Jerusalem hôm 29-3.
Theo kênh Fox News, Thủ tướng Netanyahu lâu nay chỉ trích kịch liệt nỗ lực do Mỹ đứng đầu nhằm đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran và đã công khai xung đột với chính quyền Tổng thống Barack Obama về vấn đề này.
Hơn nữa, thủ tướng Israel công kích chuyện nhóm P5+1 tiếp tục đàm phán với Iran trong khi Tehran ủng hộ nhóm phiến quân Houthi nắm quyền kiểm soát hầu hết đất nước Yemen. “Trục Iran - Lausanne - Yemen rất nguy hiểm cho nhân loại và phải bị chặn đứng” - ông Netanyahu nhận định.
Còn Bộ trưởng Quốc phòng Israel Moshe Yaalon nhấn mạnh thay vì bị trừng phạt vì góp phần làm chính phủ thân phương Tây ở Yemen tan vỡ, Iran lại được tưởng thưởng bằng cuộc thương lượng với các cường quốc.
và quét mã QR
Bình luận (0)