Cuộc khủng hoảng ở Yemen chuyển sang một bước ngoặt mới đáng lo ngại hôm 26-3 sau khi Ả Rập Saudi và các đồng minh ở vùng Vịnh không kích các mục tiêu của nhóm phiến quân Houthi để “bảo vệ và ủng hộ chính phủ hợp pháp” nước này theo yêu cầu của Tổng thống Abd Rabbuh Mansour Hadi.
Khó tránh chiến dịch trên bộ?
Kênh truyền hình al-Arabiya của Ả Rập Saudi cho biết nước này triển khai 150.000 binh sĩ và 100 máy bay chiến đấu cho chiến dịch bên cạnh hơn 85 máy bay của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar, Bahrain, Kuwait, Jordan, Morocco và Sudan. Trong khi đó, Mỹ nói sẵn sàng hỗ trợ về tình báo và hậu cần dù không trực tiếp tham chiến.
Một tuyên bố của Ả Rập Saudi cho biết các cuộc không kích đã phá hủy 4 máy bay chiến đấu, căn cứ không quân Dulaimi và một số khẩu đội chống tên lửa của Houthi. Dù vậy, một quan chức Ả Rập Saudi giấu tên nhận định vẫn cần có chiến dịch trên bộ. “Chúng ta không thể đưa chính phủ hợp pháp trở lại nắm quyền ở Yemen chỉ bằng cách kiểm soát bầu trời nước này” - quan chức nêu trên nói với Reuters. Theo kênh al-Arabiya, Ai Cập, Jordan, Sudan và Pakistan đã đánh tiếng sẵn sàng tham gia chiến dịch trên bộ ở Yemen.
Tại Yemen, một quan chức y tế cho hãng tin The Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ) biết ít nhất 25 người đã thiệt mạng và 40 người bị thương trong các vụ không kích thủ đô Sanaa - vốn bị phong trào Houthi kiểm soát từ tháng 9-2014. Để trả đũa, nhóm Houthi phóng rốc-két qua biên giới về phía Ả Rập Saudi đồng thời cảnh báo các cuộc không kích có nguy cơ khiến chiến tranh lan rộng khắp khu vực.
Thủ đô Sanaa của Yemen bị máy bay Ả Rập Saudi ném bom. Nguồn: Reuters
Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao Iran đã lên tiếng yêu cầu chấm dứt “hành động xâm lược Yemen được Mỹ hậu thuẫn”. Truyền thông nhà nước Syria cũng gọi chiến dịch quân sự nêu trên là một “hành động xâm lược Yemen trắng trợn”.
Cuộc chiến giữa Iran và Ả Rập Saudi
Chiến dịch không kích diễn ra 1 ngày sau khi các tay súng Houthi chiếm giữ một sân bay ở TP Aden tại miền Nam Yemen, nơi Tổng thống Abd-Rabbu Mansour Hadi đang ẩn náu từ khi chạy khỏi Sanaa hồi tháng 2. Hãng tin AP đưa tin ông Hadi đã lên tàu ở cảng Aden để chạy khỏi đất nước. Tuy nhiên, một phụ tá hôm 26-3 khẳng định ông vẫn còn ở lại Aden và tinh thần đang lên cao sau khi phiến quân Houthi bị không kích. Cùng ngày, các tay súng trung thành với ông Hadi đã tái chiếm sân bay tại Aden sau các trận giao tranh dữ dội.
Cuộc khủng hoảng ở Yemen có nguy cơ lan rộng thành một cuộc chiến tranh đại diện. Iran được cho là đang hậu thuẫn phiến quân Houthi theo dòng Shiite (Houthi còn được lực lượng an ninh Yemen vẫn trung thành với cựu Tổng thống Ali Abdullah Saleh hậu thuẫn), trong lúc Ả Rập Saudi và các nước Hồi giáo dòng Sunni khác lại ủng hộ Tổng thống Hadi. Các nước Sunni xem việc Houthi thắng thế tại Yemen là bằng chứng Iran đang “vươn vòi” đến sân sau của họ.
Giới phân tích nhận định Yemen đang trở thành chiến trường mới để 2 kẻ thù không đội trời chung Iran và Ả Rập Saudi tranh giành ảnh hưởng. “Đây (chiến dịch không kích) là thông điệp rõ ràng về “học thuyết phòng thủ Saudi”: An ninh, ổn định trên bán đảo Ả Rập là lằn ranh đỏ và Ả Rập Saudi sẽ không dung thứ bất kỳ động thái nào gây bất ổn khu vực” - ông Saud al-Sarhan, giám đốc nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu đạo hồi Vua Faisal tại Riyadh, nhận định.
Tình hình Yemen có thể còn thêm phức tạp bởi người dân theo dòng Sunni ở miền Nam đang tăng cường kêu gọi độc lập từ khi phiến quân Houthi chiếm giữ thủ đô Sanaa cùng phần lớn miền Bắc. Shafie al-Abd, một thành viên chủ chốt của phong trào “Southern Movement” ủng hộ độc lập cho miền Nam Yemen, cho biết nhóm này đã tham gia cùng các nhóm vũ trang ủng hộ ông Hadi trong việc chống lại Houthi. “Bảo vệ miền Nam là nhiệm vụ của chúng tôi. Cuộc chiến này cuối cùng có thể dẫn đến sự giải phóng và độc lập cho miền Nam” - Shafie al-Abd nói với AP.
Cuộc khủng hoảng Yemen cùng với tình hình ngày một bất ổn ở Libya chắc chắn sẽ bao trùm cuộc họp thượng đỉnh của Liên đoàn Ả Rập tại Ai Cập trong ngày 28 và 29-3. Tại cuộc gặp, các lãnh đạo Ả Rập dự kiến bàn về việc thành lập một lực lượng quân sự chung.
Ảnh hưởng giá dầu
Các nhà nhập khẩu dầu chưa quá lo lắng về nguy cơ gián đoạn nguồn cung bất chấp giá dầu thô thế giới tăng gần 6% ngay sau khi Ả Rập Saudi và các nước đồng minh vùng Vịnh không kích ở Yemen hôm 26-3.
Nhà môi giới năng lượng Masaki Suematsu thuộc Công ty Newedge Japan (Nhật Bản) cho biết: “Không kích sẽ không làm nguồn cung đột ngột bị thắt chặt. Thế nhưng, nếu các cơ sở dầu mỏ của Ả Rập Saudi bị tấn công, tác động toàn cầu sẽ vô cùng lớn”. Còn nhà quản trị rủi ro Tony Nunan thuộc Tập đoàn Mitsubishi Corp (Nhật Bản) nhận định cuộc xung đột là bằng chứng cho thấy rủi ro địa chính trị ở Trung Đông đã trở thành căn bệnh kinh niên.
Dù không phải là nhà sản xuất dầu mỏ quá lớn nhưng Yemen lại nằm cạnh eo biển Bab el-Mandeb, một trong những tuyến vận chuyển dầu quan trọng. Hầu hết tàu chở dầu từ các nhà sản xuất Ả Rập - như Ả Rập Saudi, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kuwait, Iraq... - đều cần đi qua eo biển này để đến biển Đỏ và kênh đào Suez trước khi tới châu Âu. Reuters dẫn nguồn tin địa phương cho biết Yemen đã đóng cửa các cảng biển lớn hôm 26-3 do xung đột tăng cao.
Huệ Bình
và quét mã QR
Bình luận (0)