Lộ diện tân tổng thư ký Liên Hiệp Quốc

Hôm 5-10, 15 thành viên của Hội đồng Bảo an tiến hành bỏ phiếu kín cho 10 ứng cử viên và không có ai phản đối ông Guterres, 66 tuổi. Họ phải lựa chọn các mục “ủng hộ”, “không ủng hộ” hoặc “không có ý kiến” cho mỗi ứng viên. Cựu thủ tướng Bồ Đào Nha nhận được 13 phiếu “ủng hộ” và 2 phiếu “không có ý kiến”.

Đại sứ Nga Vitaly Churkin, hiện là người chủ trì Hội đồng Bảo an LHQ,cho rằng tất cả các ứng viên đều “thông thái, thấu hiểu và lo lắng cho số phận của thế giới” nhưng “chúng tôi có một lựa chọn rõ ràng và tên của ông ấy là Antonio Guterres”.

Ông Guterres vượt trội so với 9 ứng cử viên khác, bao gồm ủy viên ngân sách Liên minh châu Âu (EU) Kristalina Georgieva từ Bulgaria. Một cuộc bỏ phiếu chính thức sẽ diễn ra tại Hội đồng Bảo an LHQ ngày 6-10 để xác nhận lựa chọn ứng cử viên.

Ông Antonio Guterres. Ảnh: AP

Nếu chính thức được chọn làm Tổng thư ký LHQ, ông Guterres, người từng đứng đầu Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR) trong 10 năm, sẽ bắt đầu tiếp quản vị trí của ông Ban Ki-moon vào đầu năm sau.

Ông Guterres lần đầu bước vào chính trường năm 1976 trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của Bồ Đào Nha, sau khi “Cuộc cách mạng hoa cẩm chướng” chấm dứt chế độ độc tài kéo dài 5 thập kỉ.

Sự nghiệp của ông Guterres đi lên nhanh chóng, trở thành người lãnh đạo của đảng Xã hội năm 1992 và được bầu làm thủ tướng năm 1995.

Là người đứng đầu UNHCR trong giai đoạn 2005-2015, ông Guterres đã dẫn dắt cơ quan này qua nhiều cuộc khủng hoảng tị nạn tồi tệ nhất của thế giới, bao gồm Syria, Afghanistan và Iraq. Trong giai đoạn đó, ông liên tục kêu gọi các quốc gia phương Tây làm nhiều hơn để giúp người tị nạn chạy trốn khỏi các cuộc xung đột.

Các thành viên của Hội đồng Bảo an thông báo kết quả. Ảnh: AP

Tuy rằng có một vài người thất vọng vì mong đợi có nữ tổng thư kí đầu tiên hay một ứng cử viên từ Đông Âu song quá trình chọn lựa không hề gây tranh cãi, theo Đại sứ Mỹ ở LHQ Samantha Power.

“Vào phút cuối, chỉ có một ứng cử viên có kinh nghiệm, tầm nhìn và tính linh hoạt trong nhiều lĩnh vực chứng tỏ được sự thuyết phục. Mọi người đều thống nhất một người gây ấn tượng trong suốt quá trình” – bà Power khẳng định, đồng thời cho biết thêm rằng quá trình chọn lựa diễn ra kĩ lưỡng hơn bao giờ hết.

Đại diện Anh Matthew Rycroft cho rằng ông Guterres “sẽ đưa LHQ lên một tầm cao mới về lãnh đạo” và trở thành “một cơ quan luân lý vào thời điểm thế giới bị chia cắt trong các vấn đề”.

Mặc dù không quyền lực như Hội đồng Bảo an LHQ, tổng thư ký là nhà ngoại giao hàng đầu và “viên chức quản trị chính” của cơ quan này. Người nắm giữ vị trí này phải điều hành một bộ máy khổng lồ và xử lý các yêu cầu từ những cường quốc lớn nhất thế giới, theo phóng viên ngoại giao của đài BBC James Landale.

Điều kiện tiên quyết của vai trò này là phải can thiệp công khai lẫn riêng tư để ngăn chặn những tranh chấp quốc tế leo thang.