Lời cảnh báo đằng sau mưa lũ ở Tây Âu

Những trận mưa xối xả gây ra dòng nước lũ khổng lồ, vạch thành một dọc dài hoang tàn kéo xuyên từ Đức qua Bỉ, Thụy Sĩ và Hà Lan trong tuần này.

Thiệt hại nhân mạng đến nay đã hơn 150 người, trong đó tại Đức là hơn 130 người và Bỉ có ít nhất 20 người, kèm theo hàng trăm người mất tích ở nhiều nước. Thiệt hại vật chất chưa thể tính xuể khi nhà cửa, doanh nghiệp… tiếp tục sụp đổ ở nhiều khu vực phía Tây nước Đức hôm 17-7, khiến giới chức bắt đầu lo ngại về những hậu quả kinh tế kéo dài.

Theo AP, đến cuối ngày 16-7, nước bắt đầu rút và lực lượng cứu hộ cố gắng tìm kiếm người sống sót trong những thị trấn vẫn ngập sâu. Tuy nhiên, giới chức địa phương lo sợ sẽ có thêm nhiều thi thể được tìm thấy trong xe hơi, xe tải hay bị vùi lấp dưới đống đổ nát.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Bỉ Annelies Verlinden cho kênh VRT biết nhiều con đê trên sông Meuse chảy từ Bỉ vào Hà Lan có nguy cơ bị vỡ. Ý đã phái lực lượng cứu hộ, cứu hỏa và xuồng cao su đến Bỉ hỗ trợ tìm người mất tích.

Trong khi đó, tuy không có người thiệt mạng nhưng nước cũng tràn bờ ở nhiều hồ và sông ở Thụy Sĩ cũng như hệ thống kênh mương tại Hà Lan, cuốn trôi nhiều xe hơi, phá hủy cầu cống...

Binh sĩ và cảnh sát quan sát hậu quả mưa lũ trên một con đường ở Erftstadt-Blessem - Đức hôm 17-7 Ảnh: REUTERS

Vấn đề ở đây là đã có hàng loạt cảnh báo - và chúng hoàn toàn chính xác - nhưng không ai, kể cả các cơ quan chức năng lẫn giới chuyên gia dự báo thời tiết, có thể ngờ được mức độ hung hãn của dòng nước lũ.

Theo báo The New York Times, giới chức Đức hôm 16-7 khẳng định hệ thống cảnh báo của họ, bao gồm mạng lưới cảm biến đo mực nước sông vẫn hoạt động tốt. Còn Cơ quan Thời tiết Đức đã ban hành cảnh báo bão cấp cao nhất cho vùng Eifel và Mosel, kèm theo đó là hàng loạt cảnh báo đăng tải trên mạng xã hội Twitter và báo chí vài ngày trước thảm họa.

Thế nhưng, theo họ, điều không thể ngờ là lượng mưa nhiều chưa từng thấy, khiến nước sông dâng cao nhanh chóng, ngay cả ở những con suối và nhánh sông nhỏ vốn chưa từng gây lũ lụt.

Tổ chức Khí tượng học thế giới (WMO) cho biết trong 2 ngày 14 và 15-7, một số khu vực của Tây Âu đã hứng trọn lượng mưa tương đương của 2 tháng. Trong khi đó, ông Uwe Kirsche, người phát ngôn Cơ quan Thời tiết Đức, cho rằng mô tả thảm họa ở nước ông là "lũ lụt trăm năm có một" là chưa chính xác, đúng ra phải là "ngàn năm có một".

Theo các chuyên gia, có 2 yếu tố chính gây ra thảm họa này. Thứ nhất, hễ nhiệt độ tăng 1 độ C thì không khí sẽ tăng 7% độ ẩm. Không khí giữ nước lâu hơn, gây ra hạn hán nhưng đến khi gây mưa cũng sẽ rất dữ dội. Thứ hai, khuynh hướng các cơn bão "trụ" lại một nơi lâu hơn trước nhiều, khiến lượng mưa trút xuống một khu vực là quá lớn.

Còn quá sớm để cho rằng nhiệt độ toàn cầu tăng là tác nhân đứng sau tình trạng lũ lụt cũng như đợt nắng nóng chưa từng có đang xảy ra ở Bắc Mỹ và nhiều nơi khác, theo bà Nullis, nhưng rõ ràng "biến đổi khí hậu đang khiến thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn".

Với ông Diederik Samsom, người đứng sau những đề xuất lên Ủy ban châu Âu - trong đó chi hàng tỉ euro và buộc các ngành công nghiệp cải cách triệt để nhằm cắt giảm 55% lượng khí thải vào cuối thập kỷ này - thảm họa ở Tây Âu tuần này chính là lời cảnh báo.

Ngay cả khi cắt giảm được đáng kể lượng khí thải nhà kính trong những thập kỷ tới, lượng CO₂ và các loại khí thải khác cũng đã tích tụ quá nhiều trong khí quyển, đồng nghĩa với việc thời tiết cực đoan sẽ xảy ra thường xuyên hơn.

"Phải xây dựng các tòa nhà, công trình công cộng, thành phố… theo hướng phù hợp với biến đổi khí hậu. Những nơi không thích ứng sẽ có nguy cơ gặp thiệt hại lớn về người và của" - bà Lamia Messari-Becker, chuyên gia của Trường ĐH Siegen (Đức), nhấn mạnh.