Mối nguy Al-Qaeda và IS tái hợp

Ông Gilles de Kerchove, điều phối viên về vấn đề đấu tranh với khủng bố của Liên minh châu Âu (EU), khuyến cáo trong thời gian sắp tới, tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và Al-Qaeda có thể hợp nhất.

Siêu cấu trúc thánh chiến

Trả lời phỏng vấn báo Soir (Bỉ), vị chính khách châu Âu này nhận định không loại trừ khả năng công cuộc tuyên truyền chung về chủ nghĩa khủng bố trên internet có thể là nguyên nhân sáp nhập 2 tổ chức này. "Trong trường hợp 2 tổ chức này chuyển hoạt động cơ bản vào internet, mọi bất đồng sẽ biến mất và tạo điều kiện để thống nhất lực lượng" - ông Gilles de Kerchove nhấn mạnh.

Liên quan vấn đề này, nhật báo RBC (Nga) cũng đã đưa tin IS tiến hành thương lượng với Al-Qaeda về khả năng hợp nhất. Đối với 2 tổ chức này, sáp nhập thành một siêu cấu trúc thánh chiến có thể là cơ hội duy nhất kéo dài được thời gian kiểm soát lãnh thổ ở Syria và Iraq.

Chuyện hợp nhất 2 tổ chức khủng bố sừng sỏ mới nghe qua có thể được cho là hồ đồ. Tuy nhiên, trên thực tế, IS và Al-Qaeda tồn tại theo các quy luật giống y như các tổng công ty. Cả hai đều nhắm đến việc giành sự ủng hộ của đông đảo dân chúng, nâng cao mức độ tín nhiệm, sự ưa chuộng và thậm chí cả vốn nữa. Một tổ chức khủng bố không thể tồn tại mà không thường xuyên tiếp nhận những thành viên mới thay thế, không có tiền - điều cần thiết cho việc huấn luyện chiến binh, mua vũ khí và trang thiết bị cũng như để mua chuộc...

Hơn nữa, mối quan hệ tương tác giữa các tổ chức khác nhau thường không khác với mối quan hệ trong thế giới doanh nghiệp. Do đó, chuyện sáp nhập, mua lại, thành lập công ty con và cuộc cạnh tranh khốc liệt cũng không hề xa lạ trong thế giới thánh chiến vũ trang. Bằng chứng rõ nhất là thí dụ về IS, tổ chức cực đoan này từng một thời là chi nhánh của Al-Qaeda và đã tách ra năm 2014. Nay nếu 2 tổ chức này tái hợp thì khả năng đó hoàn toàn có thể xảy ra.

Al-Qaeda sẽ nguy hiểm gấp bội nếu thực sự tái hợp với IS Ảnh: EPIC TIMES

Phó Tổng thống Iraq Ayad Allawi đã từng nói về chuyện IS sẽ hợp nhất với Al-Qaeda, vừa là "người nhà" vừa là đối thủ cạnh tranh. "Cuộc thảo luận đã được khởi động. Đại diện của 2 thủ lĩnh đang thương lượng" - ông Allawi xác nhận, đồng thời cho biết thêm đại diện 2 bên gặp nhau ở Iraq và cả các nước Trung Đông khác.

Đây không phải lần đầu tiên 2 tổ chức khủng bố nỗ lực thành lập liên minh. Hồi tháng 9-2015, thủ lĩnh Al-Qaeda Ayman al-Zawahiri đã tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ IS. "Hoặc ở Iraq hoặc ở Syria, ta sẵn sàng hợp tác với họ trong cuộc chiến chống lại bọn xâm lược, những kẻ ủng hộ nhà nước thế tục. Mục đích chung của chúng ta quan trọng hơn khát vọng của riêng ta và cả ý định tuyên bố vương quốc Hồi giáo của họ" - trùm khủng bố cao giọng. Có điều lúc đó, kế hoạch thành lập liên minh này đã không thành.

Tình hình hiện nay đã khác nhiều. Kể từ mùa thu năm 2016, tình trạng của IS xấu đi rõ rệt. Gần như mỗi ngày IS đều phải rút lui dưới áp lực của liên minh quốc tế ở Iraq và mất thêm lãnh thổ ở Syria. Còn Al-Qaeda bị tổn thất nhân sự chỉ huy trong các trận không kích trong khi phần lãnh thổ chiếm đóng ở Tây Bắc Syria hiện nay hoàn toàn không đáng kể dù tổ chức này đã có vị thế vững vàng ở đây.

Al-Qaeda hoạt động mạnh ở Tây Phi

Đầu tháng 7 vừa qua, EU thừa nhận cần thiết phải tăng cường các biện pháp đấu tranh với khủng bố và phát triển các biện pháp đối phó. Trong khi đó, các chi nhánh của Al-Qaeda trên khắp thế giới được chú ý nhiều hơn, đã và đang tiếp tục hoạt động tích cực ở Tây Phi nữa.

Theo tạp chí Long War Journal, từ tháng 1-2017 đến nay, đã ghi nhận được hơn 100 vụ tấn công trong khu vực do Al-Qaeda thực hiện. Chi nhánh chính của Al-Qaeda ở Tây Phi là Nhóm Ủng hộ Hồi giáo và Tín đồ (JNIM) được thành lập đầu năm nay, bao gồm một số nhóm thánh chiến ở Mali nằm trong mạng lưới Al-Qaeda. Đó là chi nhánh Sahara của Al-Qaeda ở Tây Bắc Phi (AQIM), Ansar Dine, Al Murabitoon và Katibat Macina (còn có tên gọi Mặt trận Giải phóng Macina).

Đa phần các vụ tấn công trong năm 2017 đã xảy ra ở Mali, nơi Al-Qaeda đã khơi lên cuộc nổi dậy ở cấp độ thấp kể từ năm 2013. Ở bên ngoài Mali, ít nhất 8 vụ xảy ra ở Burkina Faso và 5 vụ ở Niger. Đáng chú ý, những vụ tấn công ở bên ngoài Mali đều có liên quan ít nhiều đến các phần tử thánh chiến ở Mali.

Tại Mali, đa số vụ tấn công xảy ra ở các khu vực bất ổn miền Bắc. Cụ thể, ít nhất 21 vụ xảy ra ở Kidal, 15 vụ ở Gao và 13 vụ ở Timbuktu. Ngoài ra, 38 vụ khác xảy ra ở miền Nam hoặc miền Trung nước này. Bắt đầu từ năm 2015, các vụ tấn công thánh chiến ở Mali có khuynh hướng "Nam tiến".

Năm 2015, đã xảy ra ít nhất 30 vụ tấn công có dính líu đến Al-Qaeda ở miền Nam hoặc miền Trung Mali. Năm ngoái, có ít nhất 58 vụ. Hãng tin Reuters gần đây cho biết tình hình bạo lực thánh chiến ở miền Trung Mali đã buộc nhà chức trách phải đóng cửa hàng trăm trường học. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-8