Mỹ - Trung muốn tránh xung đột

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có hơn 3 giờ thảo luận tại cuộc gặp trực tuyến hôm 16-11 (giờ Bắc Kinh).

Đây là cuộc hội đàm chính thức đầu tiên giữa 2 nhà lãnh đạo kể từ khi ông Biden nhậm chức Tổng thống Mỹ vào tháng 1 năm nay. Cả Bắc Kinh và Washington đều mô tả cuộc thảo luận diễn ra thẳng thắn khi hai bên nỗ lực giảm căng thẳng trong mối quan hệ đang xấu đi.

Nhiều vấn đề đã được đề cập tại cuộc hội đàm, như Triều Tiên, Afghanistan, Iran, thị trường năng lượng toàn cầu, khí hậu, quân sự, dịch bệnh…

Theo Reuters, hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh trách nhiệm của họ với thế giới là tránh để xảy ra xung đột trong bối cảnh Washington và Bắc Kinh còn bất đồng về nhiều vấn đề, như nguồn gốc của đại dịch Covid-19, những quy định thương mại và cạnh tranh, vũ khí hạt nhân, tình hình Tân Cương, Hồng Kông, Đài Loan (Trung Quốc)…

Trong tuyên bố đưa ra sau cuộc gặp, theo đài CNBC, Nhà Trắng nêu rõ cần bảo đảm cạnh tranh giữa hai nước không dẫn đến xung đột. "Nói đơn giản, hai nước sẽ cạnh tranh thẳng thắn" - ông Biden nhấn mạnh tại cuộc gặp.

Đáp lại, Chủ tịch Trung Quốc cho rằng hai bên cần tăng cường liên lạc và hợp tác để giải quyết nhiều thách thức đang đối mặt. Ông Tập so sánh Mỹ và Trung Quốc như hai con tàu khổng lồ đang đi trên biển, cần phải ổn định bánh lái để tránh va chạm.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hội đàm trực tuyến. Ảnh: Reuters

Giới phân tích nhận định cuộc hội đàm dường như không giúp Mỹ và Trung Quốc thu hẹp khoảng cách về lập trường, cũng như không giúp mang lại kết quả tức thì nào.

Trước thềm cuộc gặp, sự khác biệt này đã thể hiện rõ trong bài phát biểu của hai ông Tập và Biden tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC vào tuần rồi.

Trong lúc Tổng thống Mỹ nhấn mạnh cam kết của Washington về một "khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở" thì Chủ tịch Trung Quốc cảnh báo về sự trở lại của những căng thẳng tương tự thời chiến tranh lạnh.

Dù vậy, một số nhà phân tích nhận định cuộc gặp là cơ hội ngăn chặn nguy cơ xảy ra đối đầu căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.

"Cả hai đang nỗ lực đặt ra mục tiêu cho cuộc gặp là tạo dựng sự ổn định trong mối quan hệ song phương…Vấn đề là liệu họ có đạt được thỏa thuận gì hay không, hoặc ít ra là tránh những bước gây leo thang căng thẳng" - chuyên gia Scott Kennedy của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ) nhận định với hãng tin Reuters, đồng thời lưu ý thêm rằng 2 nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc chỉ dừng lại ở việc trao đổi quan điểm mà không công bố quyết định hoặc bước đi chính sách nào tại cuộc gặp.

Cũng theo ông Kennedy, hai bên dường như nhất trí rằng mối quan hệ này cần có sự ổn định nhưng không tìm được tiếng nói chung về phương thức đạt được mục tiêu này.

Tỏ ra lạc quan hơn, ông Daniel Russel, từng làm trợ lý Ngoại trưởng Mỹ thời Tổng thống Barack Obama, cho rằng cuộc gặp là một phần trong chuỗi các cuộc hội đàm quan trọng có thể hướng mối quan hệ Mỹ - Trung đi theo hướng ổn định hơn trong khi hai nước tiếp tục cạnh tranh gay gắt.

Tương tự, ông Wu Xinbo, chuyên gia tại Trường ĐH Phục Đán (Trung Quốc), nhận định theo sau cuộc điện đàm giữa hai ông Tập và Biden hồi tháng 9, cuộc gặp mới nhất tiếp tục nêu bật xu hướng tích cực về cải thiện quan hệ song phương. Theo ông Wu, hai nước sẽ quan tâm nhiều hơn đến chuyện tăng cường hợp tác, cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực đến từ những bất đồng trong mối quan hệ này.